Đi Coi Bói

1. Nhạn khều khều tay Hân, thầm thì, vẻ quan trọng : "Tao mới biết ở X. có một bà thầy bói hay lắm. Chuyện xưa, chuyện nay, nghe cứ vanh vách ấy. Hôm nào tao với mầy đi coi thử cho biết.". Từ nhỏ đến lớn, Hân chưa đi xem bói bao giờ nên nghe Nhạn rủ, tự nhiên thấy háo hức : "Mầy đi coi rồi hả, sao biết hay vậy ?" Nhạn vẫn chưa hết vẻ quan trọng : "Tao chưa, nhưng chị Ngân tao đi rồi. Này nhá, bà í nói chị Ngân tao có phận làm mẹ chứ không có phận làm vợ, bà í ở xa sao biết được chồng chị Ngân đi đào vàng mất tích, tài ghê chưa !...". Chuyện chồng chị Ngân đi sáu năm rồi không có tin tức gì thì Hân có biết. Nhạn còn kể quảng cáo thêm một lô một lốc chuyện về bà thầy bói linh thiêng thế này, tài giỏi thế kia, rồi hai đứa nghéo tay Chủ Nhật tới sẽ đèo nhau đi coi, nhưng phải đi thật sớm, chứ Chủ Nhật là đông người lắm, xếp hàng cứ thành từng dãy dài, đi trễ một chút có mà chờ dài cổ...

2. Từ sớm tinh mơ, Hân đã dậy, suốt đêm qua Hân không ngủ được vì hồi hộp. Hân lịch kịch sửa soạn, thay đồ chỉnh tề, Nhạn đã dặn trước là phải ăn mặc thật đường hoàng, không thì bà quở. Lúc Hân dắt xe ra ngõ, bố đang tập thể dục trước sân, hỏi : "Đi đâu mà sớm quá vậy con ?". Hân không dám nhìn bố, trả lời quấy quá : "Nhạn nó rủ con về quê, bố nói mẹ dùm con." rồi lật đật dắt xe ra, cứ sợ bố sẽ hỏi thêm một câu gì đó là lòi cái mặt nói dối ra. Bố là cán bộ hưu trí, nghe nói Hân đi coi bói, thế nào Hân cũng bị la. Nhạn chờ nó ở trước cổng nhà, cũng nói dối là về quê bạn chơi, sợ bị chị Ngân chọc là con nít mà cũng bày đặt đi coi bói. Hai đứa cười rích rích với nhau, không dưng Nhạn thốt một câu lo lo bâng quơ : "Lát nữa bà thầy bói hỏi muốn coi gia đạo hay tình duyên, hai đứa mình biết nói thế nào đây.". Hân chợt nghĩ đến Vịnh, biết Hân đi coi bói thế này chắc Vịnh cười dữ lắm, rồi tự trấn an : mình không kể chắc Vịnh không biết đâu. Lúc đầu, Hân đã định rủ Vịnh đi cùng cho vui, Nhạn gạt ngang : "Bộ mầy muốn Vịnh biết hết chuyện bí mật của tụi mình sao ?". Giờ đây, ngồi sau xe cho Nhạn đèo, Hân mới thấy Nhạn quả luôn khôn ngoan, biết nhìn xa trông rộng hơn mình... Rồi lại thấy, sao lại phải e dè với nhau đến thế, hơn nữa, đây lại là với Vịnh...

Căn nhà của bà thầy bói nằm sâu trong ruộng, chung quanh là những cánh đồng lúa xanh ngút mắt, có vẻ hơi biệt lập. Nhạn thầm thì : "Lâu lâu mình mới lên đây coi bói chứ sống ở chỗ như thế này, buồn chết !". Rồi không đợi Hân nói thêm tiếng nào, Nhạn tự lý giải : "Mà phải ở nơi vắng vẻ như thế này, coi bói mới linh nghiệm chứ.". Hân nhìn quanh, quả là con đường dẫn vô nhà bà thầy bói cam go thật. Suốt chặng đường dài gần năm cây số từ quốc lộ rẻ vào đây, ngồi trên chiếc phoọc-ba-ga không có đệm đau điếng, bon bon qua mấy ổ gà, ổ trâu to tướng và đá ong lỏng chỏng, Hân không nén nổi tiếng suýt xoa, hăm he : Về đến nhà, nhất định mình phải gắn thêm tấm đệm vào sau xe. Xưa nay, Hân toàn chở người khác đi bằng xe mình nên bây giờ mới nếm mùi. Có mấy người vác cuốc làm đồng sớm đi ngược chiều, cứ ngó bộ vó thành phố của hai đứa bằng ánh mắt thoáng chút lạ lẩm làm Hân thấy chột dạ, như thể ai cũng biết là mình vào con đường này, đi vô lối này, thế nào cũng là đi coi bói. Mặt Hân cứ thấy nóng phừng phừng...

Khi hai đứa đến được nhà bà thầy bói, khoảng sân trước nhà bà đã xếp cơ man là xe, xe Dream, xe Cub các loại, cả xe đạp còn dính đầy bùn ở dưới bánh cũng có. Mới sáu giờ rưỡi sáng chứ mấy, nhìn dãy xe xếp dài, Hân đã thấy nản : kiểu này phải chờ đến chiều, muốn thối lui ra về cho rồi. Nhạn kéo tay Hân lại, thầm thì : "Đông người như thế này đã ăn thua gì, bà thầy bói này hay lắm nhe, ai có căn duyên thì được coi trước, không kể tới sớm hay không.". Hai đứa líu ríu nắm tay nhau bước vào, rón rén vì sợ ảnh hưởng mấy người tới trước. Trong nhà tối om, nồng nặc mùi khói hương, người ngồi sin sít, chen chúc nhau, chật cứng. Loay hoay mãi mới có được một chỗ để yên vị, đặt mông ngồi xuống rồi, Hân mới có dịp quan sát nhân vật chính kỳ bí của căn nhà mà Hân chỉ mới có dịp nghe qua lời Nhạn quảng cáo. Đó là một người đàn bà trạc ngoài bốn mươi tuổi, người khô đét, mặt tô đầy phấn, môi đỏ lòm, lông mày kẻ hai đường lưỡi mác đậm lè làm cho khuôn mặt bé choắt của bà trông thật dữ dằn. Ánh mắt sắc lẻm của bà nhìn cứ như xoáy vào người đối diện. Bà mặc một bộ bà ba tím thêu hoa cầu kỳ, ngồi trên bộ phản ở góc nhà, đang thì thầm nói gì đó với một thân chủ, bà này vẻ mặt thành kính lạ thường, tay chắp lại như kiểu đang vái, đầu gật lia lịa. Ở giữa nhà là một bàn thờ nhang đèn nghi ngút, toàn bộ ngôi nhà không có một thứ ánh sáng nào khác ngoài thứ ánh sáng leo lắt từ bàn thờ tỏa xuống. Trên bàn thờ đặt đầy hoa quả và một cái dĩa lớn đựng những phong bao đỏ chót. Một chiếc máy cassette được đặt ở đâu đó trong phòng, đang ra rả phát nho nhỏ một bài kinh đều đều, trầm buồn cộng với khung cảnh tranh tối tranh sáng, thiếu không khí của căn phòng làm Hân tự nhiên có cảm giác gai gai người. Nhạn thầm thì vào tai Hân, vẻ rành rẻ : "Mầy biết không, cái đĩa trên bàn thờ đó là để người ta cúng tạ bà khi xem bói xong, tùy lòng thành, bao nhiêu cũng được.". Vừa ngồi xuống, Nhạn đã kịp làm quen với một chị ngồi bên cạnh : "Chị đi hôm nay là ngày thứ ba rồi mà chưa được cô gọi. Ngày nào người cũng đông như kiến cỏ thế này. Sáng nay, chị phải dậy từ ba giờ sáng.". Hân nghe mà lè lưỡi : Sáng nay mà không được thì thôi chứ cho vàng Hân cũng không đi nữa.

Ngồi đợi được một lát, đang đưa mắt ngó tới ngó lui thì bỗng dưng Hân thấy đám người bên dưới rộn rạo sửa soạn. Thì ra là bà khách trên phản đã coi xong. Hân chỉ nghe "cô" dặn : "Vậy há ! Bảy ngày nữa sắm lễ vật lên đây, cô giúp cho." trong lúc bà khách kia cúi rạp người, ôm lấy tay "cô", thành kính : "Nhờ cô, con cảm ơn cô !". Tiễn bà khách xuống, "cô" khoan thai rời chiếc phản, lại bàn thờ lấy vài trái xoài và mấy nhánh lá cây, uyển chuyển đi một vòng qua đám thân chủ đang nhốn nháo chờ "cô", đưa mấy trái xoài và lá cây cho hàng chục bàn tay đưa lên đón lấy "xin lộc cô". Rồi "cô" dừng lại trước mặt Hân, nhìn vào mắt Hân, tia nhìn như có điện chiếu làm Hân sợ rúm cả người. Rồi không kịp để Hân kịp có phản ứng gì, "cô" nắm lấy tay Hân, bàn tay lạnh ngắt, thầm thì : "Con lên đây.". Hân chỉ biết đứng dậy theo "cô" lên phản, còn kịp nghe chị ngồi bên xuýt xoa tiếc rẻ : "Con nhỏ này hên quá !".

Đâu đó trên ph%E
11103

Ma ăn cỗ

Chồng già lấy vợ trẻ, đến lúc lâm chung vẫn nuối tiếc lắm, gọi vợ lại dặn dò:
- Mình tuy còn trẻ nhưng nên ở vậy thôi.
- Dạ... vợ thút thít.
- Làm cái bàn thờ tôi cho chắc chắn. Rằm, mùng một, lễ tết, giỗ chạp... tắm rửa sạch sẽ, thắp hương... rồi... hụ... hụ...
- Dạ, em xin vâng lời mình. Rồi sao ạ?
- Lên đó nằm.
1432

Một trái tim khô...

Năm Hậu ba mươi chín tuổi, Hậu gặp một chuyện ly kỳ, chạng vạng trên đường về nhà, qua cua Bún Bò, Hậu bị đâm. Thằng cha này giết người mà nhát hít, nhắm mắt đâm hai nhát nhưng chỉ ngoáy trúng bả vai. Thấy Hậu đổ gục, người này còn sám hối một câu, xong quăng dao xuống mương cống chạy mất. Sau câu nói ấy Hậu mới thấy mình chết ngắc.
Vết thương lành nhưng Hậu mắc chứng trầm uất, hoang tưởng, rối loạn tâm thần. Hẳn cái cú sốc chết đi sống lại ấy khủng khiếp lắm. Hậu đã khóc suốt tháng đầu nằm viện, uống thuốc vào thì ngủ thiếp, thức dậy đã thấy nước mắt chảy thành hàng (như thể Hậu đã khóc sẵn trong mơ). Tháng thứ hai Hậu vật vờ, nín thinh nín thít, nằm không muốn dậy (mà đã dậy thì chẳng muốn nằm), đang ăn rớt đũa Hậu thà lấy tay bốc chứ không thèm lượm lên. Rồi bỗng một ngày Hậu tỉnh queo, xin bác sĩ cho xuống bếp bệnh viện nấu cháo từ thiện với chị em, "Chớ rảnh quá biết làm gì bây giờ". Giỏi giắn, tươi tắn, đến nỗi không ai tin Hậu còn bệnh (bác sĩ nhiều khi còn không dám tin), nhưng mãi Hậu vẫn không nhận ra chồng. Thường nhiều lần lại thăm, Hậu ngó lơ, Thường nắm tay, Hậu quạu quọ, mặt nhăn như khỉ ăn gừng, bảo, tui có chồng rồi nghen, cha nội. Chồng tui tử tế đàng hoàng chứ đâu có cà chớn như ông. Thường buồn quá, tha thểu ra về.
Hôm mới giải phẫu xong, cảnh đời mới buồn ác liệt. Khi tỉnh dậy, Hậu chỉ biết tê tái hỏi một câu, " Sao anh đành đoạn giết em?" (trời đất ơi, chắc là hết chuyện nói rồi). Ba đêm Thường thức trắng, con mắt trỏm lơ, người căng như sợi dây đàn, lặng người theo mỗi tiếng Hậu rên, hớt hải khi Hậu trở mình, nhưng đến khi Hậu hỏi câu ấy, Thường mới quỵ xuống, rối rít gọi em ơi, em à, em sao vậy, thấy đau ở chỗ nào. Anh đây mà, chồng em đây, không nhận ra anh sao...
Hậu chỉ nhếch một nụ cười tê dại, thấy mình quên thật rồi, điên thật rồi. Cái người đàn ông đang đứng trước mặt mình đây, là chồng, vậy mà bây giờ nhìn mặt thấy xa lạ, ghê tởm, thấy mình nẫu lòng ra, muốn chết quách đi cho rồi. May, sau này Thường không đến nữa, vì bận túi bụi thay Hậu tiếp nhận chức Tổng giám đốc công ty Mặt Trời, nghiễm nhiên là Chủ tịch Hiệp hội đồ chơi (những gì Hậu để lại nặng nề hết sức). Thường than với nhỏ Thỏ, "Gặp mẹ con lòng ba đau quá". Mà, không đau sao được, kỷ niệm tươi rói như mới hôm qua, hai người cùng nhau nấu bữa cơm chiều, cùng nhau sơn lại đôi cánh cửa, sửa hàng rào, cụm nụm trồng hành quanh chậu ớt. Buổi sớm chung xe đến công ty, vào đấy thì mỗi người một phòng nhưng ngang qua lần nào cũng búng vô cửa kính chóc chóc, để ngẩng lên ngó nhau cười. Hậu đi kiểm tra công việc ở chi nhánh miền Tây, Thường gọi điện thoại theo, ngập ngừng hỏi chỗ ấy mưa nhiều không?
Lúc đó, Hậu đang căng thẳng vì phát hiện ra một vụ bê bối tài chính động trời nên trả lời nhát gừng, lạnh ngắt. Phải biết đấy là cuộc trò chuyện cuối cùng, thể nào Hậu cũng nói thêm vài câu em nhớ anh em yêu anh lắm, thể nào cũng nhắc chuyện tình xưa xanh mướt màu rau muống luộc chấm tương kho, chuyện Thường đạp xe chở Hậu đi dưới pháo hoa những giao thừa... Mối tình đẹp nhưng cũng nhiều trắc trở, mấy bận Thường tránh đi vì dư luận đồn đãi Thường lợi dụng con gái nhà giàu, là mấy lần Hậu tất tả giữ người yêu lại, " Người ta nói gì kệ họ, em tin anh".
Vậy mà bây giờ lạnh lẽo, tan hoang như đồng sau bão, đến nỗi hay tin Thường lấy vợ, Hậu dửng dừng dưng, tỉnh bơ ba khía. Lòng chỉ se đau khi thấy nhỏ Thỏ mặt xìu co, tủi buồn ngồi thút thít, nó chờ Hậu khóc quá trời, chỉ có nước mắt rơi là hy vọng một trí nhớ, một tình yêu, một mái ấm về lại... Hậu biết nó nghĩ gì nên ôm lấy đôi vai nhỏ, bảo "Chừng con lấy chồng, mẹ khóc cho con coi ". Thỏ mếu máo cười, ai mà thèm... Rồi mẹ với con nhìn buổi sáng đã lên cao, nghe mùi gió chướng ngọt ngào, thấy chỗ u ám như bệnh viện mà trời xanh, trời đẹp như vầy, chắc ở ngoài kia nắng nhuộm đời tươi rực rỡ. Hậu bảo con, sẵn bữa nay mẹ xuất viện cho rồi. Thỏ phì cười.
Tưởng nói chơi, nhưng Hậu ra viện cũng đơn giản như trả phòng khách sạn. Đã mướn sẵn một căn nhà nhỏ như hộp diêm quẹt nằm trong con đường cũng nhỏ, Hậu dọn ngay vào đó. Hàng xóm gầy gò ra xe đỡ ít đồ đạc còm nhom. Buổi chiều, Thỏ chở sách vở, quần áo, búp bê... lại, kêu Hậu ngồi nó chải tóc cho, bảo thiếu con mẹ bê bối cho coi. Mà, mẹ ơi, con nghỉ chơi với ba rồi...
Hậu trở lại bệnh viện, xin việc. Người ta dành cho Hậu một chỗ làm ở khoa ngoại thần kinh. Công việc đơn giản chỉ quét dọn và săn sóc bệnh, nhưng những người trước bỏ việc vì sợ. Hậu thì thấy chỗ này dễ thương. Đi qua căn phòng cũ, nắng vẫn chênh vênh đeo ngoài cửa sổ, nghĩ tức cười, sao mình có thể ở đây từng ấy tháng trời vậy cà. Để kết bạn với đám người buồn cười, một cậu nhóc múa may vèo vèo, kêu Chỉ Nhược nàng ui, nhoẻn miệng cười khi Hậu gọi lại bằng Vô Kỵ. Một phụ nữ trạc ba mươi, chín năm trời giắt hoa lá trên đầu thi hoa hậu, rớt ngay phần ứng xử : Trước hết, em xin cảm ơn các đấng sinh thành, sau đó cảm tạ cha mẹ đã đẻ ra em... Một anh chàng làm thơ không hiểu nổi, nhiều lúc giảng thơ cho Hoa Hậu nghe, tự mình ngất ngư cười, câu này tui hổng biết viết về cái gì. Một ông đẹp người, hiền hậu, lên cơn thương nhớ vợ mới xé áo quần. Có lần ông lẻn ra ngoài, trèo lên lan can tầng bốn ngó xuống sân gọi vợ hời hời, Hậu dịu dàng kêu: " Xuống đây với em, mình ơi", ông trở xuống, ở truồng tồng ngồng, ôm Hậu vào lòng, ông khóc. Hậu cũng khóc, trong vòng tay ấm mà nghe mình lạnh ngắt, khóc cho một trái tim đã chết ngoẻo cù nèo.
Chết ngay ở cua Bún Bò, ngay sau khi thằng cha giết mướn run rẩy bảo, "Đừng oán tôi nghen, có oán hận thì oán chồng bà". Trong một thoáng Hậu xâu chuỗi các sự kiện lại. Chồng mình. Khoản tiền thất thoát. Cô kế toán trưởng chi nhánh miền Tây. Những lời đồn đại (mà trước giờ Hậu chẳng tin)... Hậu nghe tim mình vỡ bục ra, giãy đành đạch rồi nín luôn. Sau coi phim thấy cảnh hiếp đáp éo le cũng không thương khóc nữa (hoàn cảnh ấy thì sức mấy mà đau bằng mình). Có lần đi chợ gặp Thường, Hậu ung dung chào, hỏi. Xong đứng nấn ná ở đấy trông tim nó lồm cồm ngồi dậy nhói chơi, nhưng không ăn thua, nó lặng như tờ.
Trái tim đã mắc chứng vậy nên tội mấy ông đi qua đi lại tán tỉnh tòm tem, nói thương em quá chừng. Hậu cười, thương thiệt hông à, lúc trước tui bị điên đó nghen. Ai nghe nói cũng sửng sốt, chạy dài, dù có tiếc hùi hụi, chắc lưỡi, than, " Đẹp vậy mà điên, uổng thiệt". Nhưng tưởng tượng thử coi, hai người đang ngủ bỗng dưng vợ bật dậy lấy dao kề cổ ta, cười khà khà khà, quá ớn.
Chỉ Nhâm còn lại, Nhâm cư%E
11272

Chiều Nhớ

chiều òa vỡ trước hoàng hôn
mảnh mai sợi nắng cô đơn úa vàng
níu chòm mây tím lang thang
áo thiên thanh, phút ngỡ ngàng mộng du,
trong mơ chị khóc tương tư
em về nhặt lại tiếng ru nhớ chiều
sao hôm ái ngại nhìn theo
trăng non lấp ló lưng đèo ngó sang.
trong tim chiều vẫn còn loang
nỗi niềm riêng nỗi bàng hoàng vu vơ
chiều đi tiếc nuối hẹn chờ
có gì đâu... vương tiếng tơ ban chiều.826

Chàng lái buôn thành Venise

     Trên cầu Rialto của thành phố Venise phồn thịnh, hằng ngày tề tựu đủ mặt các chủ tàu giàu có, các thương nhân, các giám đốc ngân hàng và những nhà buôn lớn. Họ hối hả làm việc. Họ bàn cãi giá cả hàng nghìn sản phẩm quí báu mà những con tàu mang hiệu nữ hoàng Adriatique, đi tìm tòi từ những xứ sở xa xôi. Họ xì xầm về tình trạng tài chính của người này kẻ khác. Đó là chỗ hẹn hò hầu hết những ai có chút tên tuổi ở Venise.

     Nơi đó, người lái buôn giàu có Antonio, vẻ mặt buồn bã thất vọng, một buổi sáng, cùng đi dạo với mấy người bạn. Như mọi hôm, câu chuyện cũng xoay quanh những nỗi bấp bênh nguy hiểm của các cơ nghiệp còn lênh đênh trên mặt biển xa xăm, và chẳng ai ngạc nhiên trước vẻ u sầu của người lái buôn, dù ông có đoan quyết là chẳng hề lo lắng tí nào về số phận những con tàu của ông.

     - Tôi thì, gã trẻ tuổi Salanio nói , cứ mỗi lần thổi bát canh cho chóng nguội, tôi lại nghĩ đến cái tai họa khủng khiếp của một trận gió dữ dội có thể gây ra trên biển. Tôi không thể nhìn cát rơi mà chẳng liên tưởng đến những đụn cát, nơi bao thương thuyền của tôi sẽ phải đâm vào. Đá hoa trong nhà thờ nhắc tôi nhớ đến những tảng đá ngầm khiến tàu tôi vỡ nát tan tành. Tôi như trông thấy bao nhiêu hàng hóa trôi lều bều trên sóng, lụa là gấm vóc của tôi phủ kín mặt biển xôn xao. A! Tôi tin chắc rằng sở dĩ Antonio buồn là vì ông nghĩ đến hàng hóa của mình đấy thôi.

     - Không đâu, - ông ta nói: tôi vẫn phó mặc hết cho thời vận. Hy vọng của tôi chẳng phải đặt vào mỗi một con tàu, tài sản của tôi không tùy thuộc rủi ro bất trắc của một năm. Không, tôi đang ưu phiền vì một nỗi ray rứt không đâu, thật tôi chẳng còn hiểu nổi mình nữa.

    Nhưng kìa Bassanio, em họ tôi! Thôi bọn mình tạm biệt nhé, các bạn? Chúng ta sẽ gặp lại nhau trong buổi cơm tối.

     - Này, Bassanio, nghe nói chú định làm một chuyến du lịch thăm bà nào phải không? Hôm nay, anh em mình trao đổi chuyện ấy nhé!

     - Chắc anh thừa biết tài sản của em hầu như khánh kiệt vì những sự hoang phí vô độ. Em mắc nợ như chúa chổm, và em đã chịu ơn anh qua nhiều, tiền bạc cũng như tình thương mến. Giờ đây, em lại phải cầu cứu đến anh lần nữa, mới mong trang trải nổi mọi chi phí.

     - Tiền của anh cũng như của chú, bao giờ anh cũng sẵn lòng. Nào kể đi.

     - Ở Belmont có cô gái mồ côi rất giàu, nàng đẹp khôn tả và đức hạnh tuyệt vời. Đôi mắt nàng như đã ngầm trao ước hẹn với em. Nàng tên là Portia, tiếng tăm nàng vang dội khắp nơi, nên gần xa nô nức, nhiều kẻ hâm mộ nàng tìm đến. Bên thái dương nàng, mái tóc hung óng ánh xõa xuống từng lọn như bộ lông cừu vàng. Như Jason hăm hở trên đường đến Colchide, những kẻ cầu hôn dập dìu đến Belmont để chinh phục lòng nàng. Anh Antonio ơi! Nếu em có đủ phương tiện đến đó tranh đua với họ. Cõi lòng em mách rằng, sự thành công chắc chắn sẽ mang lại hạnh phúc cho đời em.

     - Chú cũng biết hiện giờ tất cả cơ nghiệp của anh đều còn trên mặt biển và lúc này, anh không có sẵn một số tiền lớn. Nhưng anh có nhiều uy tín ở Venise. Nếu cần, anh sẽ dùng đến nó, để chú mày có vinh dự hiện diện ở Belmont, mà tán tỉnh cô nàng Portia xinh đẹp. Hãy dọ hỏi xem nơi nào cho vay tiền, anh cam đoan sẽ mượn đủ cho chú.

     Vay hỏi ai để có đủ tiền mặt, sắm sửa một bộ cánh lịch sự cho một kẻ phong lưu quí phái? Ai? Nếu chẳng phải là ông chủ nhà băng giàu có, chuyên cho vay nặng lãi, lão Do Thái Shylock mà thiên hạ vẫn thấy rình rập cơ hội mỗi ngày trên cầu Rialto, xúng xính trong bộ áo rộng, vàng ệch, y phục bắt buộc của con dân Do Thái, đội cái mũ dạ hoặc lông thú, râu dài thậm thượt và tóc quăn tít mang tai. Bộ điệu xoàng xĩnh như thế, nhưng lão có bạc triệu. Nhà lão nằm trong khu xóm nhớp nhúa, cứ tối đến là xích chặt lối vào, che mắt thiên hạ vô vàn báu vật: kim cương, châu ngọc quí báu và một cô gái đẹp, cô bé Jessica đỏm dáng. Cô ả láu lỉnh, đã biết cách kết giao với chàng quí tộc cơ đốc Lorenzo, kẻ đã nhìn thấy nàng qua khung cửa sổ, mở xuống dòng kênh. Lão Shylock thù ghét và hoài nghi tất cả những tín đồ cơ đốc giáo, lại vừa khinh bỉ họ. Khi Bassanio đề cập đến chuyện vay tiền, Shylock xin được suy nghĩ lại:

     - Ba nghìn đuy- ca, thưa ngài Bassanio. Phải thế không!

     - Đúng thế. Trong thời hạn ba tháng.

     - Trong ba tháng à? Tốt!

     - Như tôi đã nói, Antonio sẽ đứng ra đảm bảo số tiền đó.

     - Antonio đảm bảo à? Tốt!

     - Ông có thể giúp tôi không? Ông có thỏa mãn tôi không? Kìa, sao ông không trả lời?

     - Ba nghìn đuy- ca, trong ba tháng với sự đảm bảo của Antonio, Antoniô tốt lắm!

     - Thế nào? Có bao giờ ông nghe nói khác về ông ta đâu?

     - Không, không. Thế này nhé. Khi tôi nói rằng ông ta tốt, tôi nghĩ là ông ta dư sức trả nợ, tuy nhiên sản nghiệp của ông ta bấp bênh quá: ông ta có một chiếc tàu cất hàng đi Tripoli, một chiếc khác bên Ấn Độ; trên cầu Rialto, tôi được biết ông ta có một chiếc thứ ba ở Mễ- Tây- Cơ, chiếc thứ tư bên Anh và nhiều chiếc khác nữa rải rác thật xa. Nhưng mấy chiếc tàu, xét cho cùng chỉ là những mảnh ván, và thủy thủ chỉ là những con người. Có chuột đồng thì cũng có chuột nước, trộm cạn và trộm biển, tôi muốn nói lũ hải tặc ấy mà, không kể những hiểm nguy trên đại dương, bão tố, đá ngầm. Song lẽ, người ấy dư sức trả đủ. Ba nghìn đuy- ca. Tôi nghĩ sự đảm bảo của ông ta có thể chấp nhận được. Tôi sẽ tính lại. Tôi có thể trao đổi với ông Antonio không?

     - Nếu ông vui lòng đến dự cơm tối với chúng tôi, Bassanio đáp, lòng mừng khấp khởi, quên mất vẻ khinh thị chàng vẫn dành cho lão trước đây.

     - Sao, để ngửi mùi thịt lợn à! Shylock hét lên giận dữ

     Tôi thích mua bán với các người, bàn chuyện với các người và làm các thứ khác. Nhưng tôi không muốn ăn uống cùng các người, cầu nguyện cùng các người. Mà ai đến kia nhỉ?

     - Chắc hẳn là Antonio,- Bassanio đáp.

     - Hắn ta có vẻ đạo đức giả quá! “Shylock lầm bầm trong miệng. Ta ghét hắn ta chỉ vì hắn là tín đồ cơ đốc, nhưng cũng vì hắn cho vay không lấy lãi, làm hạ phân suất lãi ở Venise.

    Nếu ta nắm được hắn trong tay, ta sẽ mặc tình thao túng hắn cho bõ ghét. Hắn nhạo báng ta, chuyện làm ăn của ta và những món lợi ta thu được một cách chân chính. Mẹ kiếp! Ta mà tha hắn thì trời đày bộ tộc ta đi!

     - Ông nghe tôi chứ, Shylock?

     - Tôi đang nhẩm tính các số vốn có sẵn và thấy chắc phải mượn thêm phần nào đó của gã Do Thái trong bộ tộc tôi. Nhưng ngài hãy yên lòng, lão hướng về Antonio nói tiếp

     Ba nghìn đuy- ca trong ba tháng! Tính thử tiền lời xem nào.

     - Thế thì chúng tôi có thể trông cậy vào ông phải không Shylock? "Antonio hỏi gặng.

     - Thưa ngài Antonio, biết bao lần, trên cầu Rialto, ngài đã trách móc tôi cho vay nặng lãi, lần nào tôi cũng nhún vai không buồn trả lời, vì sự nhẫn nhục là đặc tính riêng biệt của dân tộc tôi. Ngài đã cho tôi là phản giáo, chó ghẻ, ngài nhổ toẹt vào áo chủng Do Thái của tôi, tất cả chỉ vì tôi toan tính theo ý mình, những cái thuộc về tôi. Nhưng hôm nay, hình như ngài cần đến tôi và ngài phán: "Shylock, chúng tôi cần tiền". Lời ngài sao mà ngọt ngào, thế mà chính ngài đã nhổ vào râu tôi, đạp vào người tôi, như đạp một con chó hoang lởn vởn trước cửa nhà ngài. Hẳn tôi phải trả lời ngài: "một con chó có tiền không, thưa ngài? Chó mà có thể cho ngài vay ba nghìn đuy- ca à?" Hay tôi phải cúi gập người xuống chào ngài và khép nép thưa: "Bẩm ngài nhân từ, thứ tư rồi, ngài khạc vào mặt tôi, ngày kia, ngài đấm đá tôi túi bụi, một lần khác, ngài mắng tôi là đồ chó: đáp lại những cách đối đối xử dịu dàng đó, tôi rất lấy làm sung sướng được cho ngài vay thật nhiều tiền!"

     - Nếu ông cho tôi vay số bạc đó, Antonio ngạo mạn nói: đừng xem như cho một người bạn vay mà cứ cho là với kẻ thù. Như thế, nếu ta trễ hạn, ông sẽ có được cái thích thú đưa ta ra pháp luật.

     - Ta ta ta! Ngài lại nổi nóng rồi! Tôi bao giờ cũng ao ước được làm bạn các ngài! Được các ngài ưu ái, và quên hết mọi nỗi nhục nhã trước công chúng mà ngài đã gây ra, cung phụng cho yêu cầu hiện tại của ngài, và tất cả chẳng tính một xu lời. Ngài nghĩ sao về đề nghị của tôi?

     - Nó có vẻ lương thiện đấy, Antonio trả lời sửng sốt.

     - Vậy thì ngài hãy cùng tôi đến phòng chưởng khế kí giấy tờ, có điều... ồ! Hoàn toàn chỉ để vui đùa thôi! Tôi sẽ ghi vào văn bản rằng, nếu ngài không hoàn đủ lại tôi món tiền đó, tại nơi nào, vào ngày nào, ngài sẽ được xóa sạch nợ, khi để tôi xẻo một khoảnh thịt chỉ bằng một livre thôi. Trên phần nào của cơ thể ngài mà tôi thích!

     - Sẵn lòng, Antonio nói, tôi còn cho rằng người Do Thái thật tốt bụng!

     - Anh không thể ký mảnh giấy như thế để giúp đỡ em, Bassanio xúc động, phản đối. Thà cứ để mặc em thiếu thốn còn hơn.

     - Bậy nào! Đừng lo gì cả. Tàu sẽ cặp bến một tháng trước khi mãn hạn giao kèo và sẽ mang đến cho anh chín lần trị giá tờ giấy này.

     - Thánh Abraham ơi! “Shylock tức giận cầu khẩn- Ngài thấy bọn tín đồ Thiên Chúa giáo đấy! Tôi sẽ được gì nào, khi đòi hỏi điều kiện kia? Một livre thịt, lấy từ một người, nào có đáng giá bằng ngần ấy thịt cừu, thịt bò hay thịt dê. Điều tôi làm chính là để mua ân phúc của ngài đấy, Abraham ạ!

     - Được rồi, Shylock, ta sẽ ký giấy.

     - Nếu thế, cứ đến chờ tôi ở phòng chưởng khế, tôi tạt qua nhà, lấy tiền và sẽ gặp lại ngài trong giây lát.

     Trong khu vườn lớn với những thảm cỏ lấm tấm hoa, với bóng cây rậm mát, thấp thoáng ngôi biệt thự Belmont xinh xắn, Portia thơ thẩn đi dạo, nét mặt buồn, theo sau là cô hầu trung thành và tinh ranh Nerissa.

     - Thực ra, Nerissa à, nàng nói, con người nhỏ bé của ta đã chán ngán cõi đời bao la này rồi. Thật khổ cho ta, đã không thể lựa chọn hay từ chối một người chồng, bởi vì ước mơ của một cô gái đang sống phải chiều theo ý nguyện của người cha đã chết.

     - Cha của tiểu thư là người đức hạnh, Nérissa lý luận, và người tốt, lúc sắp chết đều có những linh cảm đúng đắn, hãy yên lòng về cuộc xổ số mà phụ thân tiểu thư đã nghỉ ra với ba cái tráp vàng, bạc và chì. Trong đó có một cái đựng chân dung tiểu thư, sẽ mang đến cho tiểu thư một người chồng xứng đáng. Tiểu thư có thấy linh cảm nghiêng về ai chưa, trong số những kẻ cầu hôn vừa mới đến?

     - Hoàng tử thành Naples chỉ nghĩ đến bầy ngựa của chàng, bá tước Palata lúc nào cũng nhăn nhó, vị nam tước trẻ tuổi người Anh chỉ biết bày tỏ lòng mình bằng tiếng mẹ đẻ, gã Êcốt chẳng một xu dính túi, nhà quí tộc Đức say sưa cả ngày, đúng là cái hũ chìm(4). Tóm lại, tôi chỉ mong họ sớm cút đi cho rảnh!

     - Hẳn tiểu thư còn nhớ một chàng người Venise, nét mặt khôi ngô có đến đây, thuở sinh thời phụ thân tiểu thư.

     - Có nhớ, Portia nói, giọng cố làm ra vẻ lãnh đạm, hình như chàng tên là Bassanio.

     - Chàng ta thật xứng với một tiểu thư diễm lệ đài các,- Nérissa nói bóng gió

     - Thưa tiểu thư, một tên nô bộc chen vào, hoàng tử Maroc vừa báo tin sắp đến và thái tử Aragon chiều nay sẽ hiện diện nơi đây.

     Portia với quả tim hơi se thắt, nhưng đã nhất quyết chiều theo ý nguyện sau cùng của cha, nặng nề bước ra chủ tọa cuộc gieo cầu.

     Hoàng tử Maroc kiêu hùng không sao tin rằng bức chân dung tuyệt trần của nàng, phần thưởng cho kẻ nào tinh ý và tài năng, lại có thể cất giữ nơi nào khác hơn là trong cái tráp bằng vàng ròng. Nhưng hắn ta chỉ thấy hình ảnh một thi hài nhăn dúm, hung tợn. Thái tử Aragon, muốn chứng tỏ mình có đầu óc khác thường, nghĩ rằng nên chọn cái tráp bằng bạc: một bức biếm họa dị hợm như gởi gã lời chào tinh quái.

     Ngay lúc đó, tên nô bộc báo tin có một kỵ sỹ trẻ tuổi, thanh lịch và hào hoa vừa đến thử thời vận. Chính là Bassanio và người hầu thân tín, Gratiano, cùng đoàn tùy tùng, tất cả hớn hở trong những bộ quần áo chải chuốt hợp thời trang: gấm thêu vàng dát bạc, nhung hoa, tay áo sa-lanh sặc sỡ, đeo vòng vàng và chuỗi ngọc trân châu, cưỡi trên con ngựa hung hăng, lộng lẫy trong bộ yên cương bằng lụa. Lần này, ray rứt vì buộc phải câm lặng trước điều bí mật, cô bồn chồn muốn lùi lại cái phút giây mà Bassanio có thể mất nàng vĩnh viễn. Nhưng kẻ si tình đòi được chọn ngay tức khắc.

     - Tôi chẳng muốn chàng nói sau một thoáng tầm tư- đụng đến vàng, thức ăn khô cứng của Midas hay mó đến bạc, thường vụ lợi và ti tiện. Còn chì, cái màu xanh bình dị, làm ta xúc động. Cầu mong sự lựa chọn của ta gặp hái được hạnh phúc!

     Portia vui mừng tột độ, mở lấy tráp, lấy bức chân dung của mình ra. Bassanio cũgn mê mẫn cả tâm hồn! Hai kẻ tâm phúc, Nérissa và Gratiano liền chúc mừng hạng phúc cho đôi vợ chồng tương lai. Bassanio, với sự nhạy cảm của người tình thỏa nguyện, đã ngờ ngợ rằng việc kết hợp giữa chàng và Portia nhất định không phải là lễ cưới duy nhất ở Belmont. Gratiano thú nhận đã trót nói lời thề non hẹn biển với cô nàng Nérissa ranh mãnh nhiều đến rát khô cổ họng.

     - Được rồi - chủ anh ân cần nói: hôn lễ của chúng tôi sẽ rộn rịp tưng bừng hơn nhờ tiệc cưới của các người. - Tất cả những gì thuộc về em “Portia nói giọng thật nồng nàn giờ đây đều là của chàng.

    Lúc này, em là chủ nhân cái dinh thự tráng lệ này, đám người hầu hạ và chính bản thân em. Bây giờ, ngôi nhà này, những nô bộc kia và cả bản thân em đều thuộc về chàng. Em xin trao thân gửi phận cho chàng, cùng với chiếc nhẫn này. Nếu chàng trao nó cho ai, hoặc đánh mất đi, điều đó báo hiệu cho sự đổ vỡ của tình yêu chúng ta.

     Bassanio cuống quít tuôn ra bao lời ước hẹn chân thành và thề rằng, thà chết chứ chẳng khi nào rời chiếc nhẫn của Portia.

     Trong lúc đó, Shylock lúc nào cũng nghi nan ngờ vực, chú tâm lo toan công việc của mình.

     - Jessica, con gái của cha, lão nói: chùm chìa khóa đây; hãy trông chừng nhà cửa nhé!

    Chẳng hiểu vì sao chiều nay cha ớn xuống phố thế nào ấy! Nghe này Jessica! Đóng chặt các cửa lại và đừng vì lẽ gì mà đứng phất phơ ở cửa sổ, hoặc chường mặt ra với mấy thằng cơ đốc điên rồ. Ôi! Ta chả muốn rời khỏi nhà tí nào. Nhớ khóa hai tua đấy, Jessica! Cái gì ta giữ chặt sẽ còn, câu tục ngữ đó chẳng bao giờ cổ hủ cả.

     Trời vừa sụp tối, một đám vũ hội hóa trang đi ngang qua. Chẳng phải là chúng ta đang ở Venise, nơi các cuộc hòa nhạc buổi tối hay ban mai, đeo mặt nạ cải trang xuất hiện từng góc phố đó sao? Sau một ám hiệu, cửa sổ nhà Shylock dè dặt hé mở; một gã thanh niên mảnh khảnh và nhanh nhẹn hiện ra với trang phục của một tên thị đồng hào hoa, mang một lẵng hoa nặng trĩu. Bọn trẻ đeo mặt nạ (qua trò chuyện và giọng nói của họ, ta nhận ra gã Lorenzo nông nỗi và bè bạn, đang thích thú chơi khăm lão Do Thái một vố tệ hại) theo sau họ là một người cầm đuốc có vẻ hơi xúc động, đó chẳng ai khác hơn là Jessica. Họ cùng đến dự liên hoan của Bassanio. Sau đó, hai người tình trốn lên một du thuyền, cuỗm theo phần gia sản quí báu của Shylock gồm kim cương, ngọc thạch và những đồng đuy- ca rủng rỉnh.

     Bọn trẻ trong thành phố Venise hớn hở xiết bao, khi được trông thấy lão Shylock râu tóc rối tung trước gió, mắt long lên sòng sọc, rảo bước khắp các nẻo đường, tru tréo nguyền rủa đứa con gái bội bạc:

     - Con gái của ta ơi! Những đồng đuy-ca của ta ơi! Ôi! Con gái cảu ta ơi! Một thằng cơ đốc đã cướp mất chúng rồi! Ôi! Những đồng đuy-ca thánh thiện của ta! Công lý ở đâu? Pháp luật ở đâu? Những đồng đuy-ca của ta, con gái của ta! Một bao, hai bao tiền vàng, con gái tôi lấy tất. Rồi nữ trang, hai hạt kim cương nữa! Hai hạt kim cương hiếm quí, con gái tôi cũng đoạt mất! Công lý ở đâu? Hãy tìm cho ra con bé, nó mang trên người nhiều kim cương và đuy-ca của tôi! Máu thịt của tôi lại nổi lên chống lại tôi! Nó sẽ bị đày mãn kiếp vì tội đó.

     Những thương nhân ở Venise, chẳng mấy động lòng vì cơn điên của lão Shylock: họ xầm xì với nhau về tin đồn: một chiếc tàu của Antonio vừa bị đắm ở một chỗ cạn hiểm nghèo, giữa eo biển cách biệt hai nước Pháp và Anh. Những chiếc khác ở Mexico, Tripoli, Barbarie và Ấn Độ thì bặt tin tức. Rồi họ bàn tán cãi vã về sự phá sản có cơ xảy ra. Shylock đâm khùng vì giận tủi, phun ra toàn những lời dữ tợn:

     - Tên Antonio khốn kiếp! Quen miệng khoe khoang ngoài phố lại gọi ta là thằng cắt cổ thiên hạ! Hãy coi chừng tờ giấy nợ. A! Hắn cho vay không cần lãi, vì lòng nhân ái cơ đốc giáo! Liệu mà coi chừng tấm giấy nợ!

     - Nhưng cho dù hắn khánh tận đi nữa có người vặn lại, ông cũng sẽ chẳng lóc thịt hắn. Ích gì nào?

     - Để làm mồi cho cá! Shylock cười khẩy

    - Nếu thịt của hắn chẳng nuôi được gì hơn, thì có nuôi được mối hận của tôi. Hắn cười cợt những lần tôi thua lỗ, hắn chế nhạo các món lợi của tôi, hắn nhục mạ xứ sở tôi., hắn chen vào cuộc làm ăn của tôi. Vì lý do nào chứ? Chỉ vì tôi là một người Do Thái. Chẳng lẽ người Do Thái lại không có mắt, có tay, có đầy đủ giác quan với mọi thứ tình cảm và những nỗi say mê à? Họ chẳng ăn cùng một loại thực phẩm như người Cơ đốc hay sao? Chẳng phải người Do Thái cũng bị thương tích bởi cùng những loại vũ khí, cũng mắc phải những căn bệnh và được chữa trị bằng những vị thuốc giống như người Cơ đốc đó sao? Chẳng phải mùa hè người Do Thái cũgn nóng bức, mùa đông cũng lạnh buốt y như các tín đồ Cơ đốc đó sao? Nếu các người đâm chúng tôi không chảy máu à? Nếu các người cù chúng tôi không cười à? Nếu các người đầu độc chúng tôi không chết à? Nếu các người xúc phạm chúng tôi, chúng tôi lại không trả thù à? Nếu các người giống chúng tôi những cái đó, thì bất luận cái gì chúng tôi cũng giống các người hết. Kìa, anh bạn Tubal, có tìm thấy con gái tôi không?

     - Tôi nghe nói nhiều về cô ấy, nhưng chẳng làm sao gặp được, bác Shylock ạ!

     - Chưa bao giờ - Shylock kêu lên: chưa bao giờ dân tộc tôi lại đáng nguyền rủa như hôm nay! Hai nghìn đồng đuy-ca và biết bao tư trang quí giá của tôi! Tôi muốn thấy đứa con gái ngỗ nghịch gục chết dưới chân, tai còn đeo nữ trang. Sao nó chẳng bị chôn vùi dưới chân tôi với những đồng đuy-ca của tôi trong quan tài của nó. Chẳng biết tôi còn phải hao tốn bao nhiêu tiền nữa mới tìm ra được nó. Thật là họa vô đơn chí! Chẳng chút thỏa nguyện! Mà cũng chẳng báo được thù! Chẳng có tiếng thở than nào như tiếng than thở của ta, chẳng nước mắt nào như nước mắt của ta!

     - Còn nhiều kẻ khác đau khổ - Tubal an ủi: lão Antonio, theo như tôi được biết ở Gênes ...

     - Gì thế! Một tai họa? Một tai họa thảm khốc à?

     - Lão ta vừa mất chiếc tàu từ Tripoli về.

     - Tạ ơn chúa! Có thật không đấy? Ối! Tin đáng mừng!

     - Thiên hạ đồn rằng ở Gênes, con gái ông tiêu phí trong một đêm mười tám đồng đuy-ca.

     - Ngươi cắm dao găm vào ngực ta đó! Ôi! chẳng bao giờ còn được thấy lại vàng của ta!

     - Tôi vừa tới Venise Tubal nói tiếp, với các chủ nợ của Antonio, họ quả quyết rằng hắn chỉ còn cách tuyên bố phá sản thôi.

     - Thật hả dạ. Ta sẽ làm cho hắn đau đớn. Ta sẽ hành hạ hắn.

     - Có kẻ đưa cho tôi xem chiếc nhẫn mà con gái ông đánh đổi với y để lấy một chú khỉ.

     - Con đốn mạt! Đó là chiếc nhẫn lam ngọc của ta. Ta mua hồi thời còn trẻ. Ta chẳng bao giờ chịu mất nó, dù để đổi lấy cả một sa mạc đầy những khỉ.

     - Chắc chắn lão Antonio sẽ bị khánh kiệt.

     - Thông báo ngay cho một viên quan tư pháp, trước mười lăm ngày. Nếu hắn không trả được nợ, ta sẽ lóc tim của hắn. Nếu hắn trốn khỏi Venise, ta sẽ tiến hành mọi việc theo ý ta. Nào nhanh lên, Tubal, rồi trở lại gặp đi. Đi đi, bạn chí thiết của ta!

     Thời gian trôi qua, kỳ hạn đã tới. Antonio không trả được nợ, nhưng Bassanio đã chiếm được Portia. Chính đang lúc tràn trề hạnh phúc, tin tức về nguy cơ của người bạn đã nổ ra. Lorenzo trình diện với Portia a cô vợ mới cưới Jessica, trao cho Bassanio một lá thư khiến anh tái mặt khi đọc qua. Portia, người vợ yêu thương và quả cảm, đã ngăn lại những lời chúc mừng của các bạn mới đến, và tỏ ra lo lắng về nỗi khốn quẫn của chồng.

     - Này, Portia hiền dịu “Bassanio thành thực tỏ bày- anh có nói khi ngỏ lời yêu em, rằng anh là một vương tôn, nhưng tài sản duy nhất của anh là dòng máu lưu thông trong huyết quản. Anh là thằng bịp, vì của cải của anh chẳng đáng một đồng xu! Anh bạn hiền từ, quảng đại Antonio của anh đã tự khép mình dưới quyền lực một kẻ thù hiểm ác nhất của anh ấy để yểm trợ cho anh.

     Thư này báo tin vụ thất lạc tàu bè của anh ấy, còn tên Do Thái từ chối không nhận tiền, trị giá tờ giấy nợ, vì trễ hạn. Hai mươi thương gia, bạn của Antonio, cả vị đại thống lĩnh nữa và các bạn nhân sĩ, đã hết lời thuyết phục lão. Lão nói lão thích một lirve thịt của Antonio hơn là hai mươi lần số nợ.

     Chỉ nghĩ đến điều đó, Portia đã kinh khiếp rụng rời.

     - Anh ấy nợ lão Do Thái bao nhiêu? nàng hỏi.

     - Ba nghìn đuy-ca, vay cho anh.

     - Sao không hơn à? Hãy trả lão sáu nghìn, gấp hai, gấp ba lần còn hơn là phải thấy người bạn thân thiết mất đi, dù chỉ một sợi tóc, Bassanio ạ! Chúng ta hãy đến nhà thờ ngay, chịu phép lễ cưới, để em chính thức là vợ anh, rồi anh hãy tức tốc trở về Venise. Em sẽ đưa anh đủ số vàng để trả gấp hai mươi lần món nợ cỏn con ấy. Nhanh lên, anh yêu, hãy lên đường. Lễ cưới vừa xong, Bassanio lên xe và ra đi. Portia chẳng nói với ai lời nào, đã ngầm nghĩ ra giải pháp. Giao biệt thự cho Lorenzo và Jessica trông nom, nàng bảo rằng sẽ rút vào tu viện để chờ đợi chồng về.

     Ta gặp lại Bassanio bên cạnh Antonio, trước phiên tòa trang nghiêm, dưới quyền chủ tọa của vị đại thống lĩnh. Người ta đưa Shylock vào và vị Đại thống lĩnh đi ngay vào vấn đề, vừa giả vờ tin chắc rằng lão Do Thái chẳng thiết nghĩ đến việc thưa kiện Antonio để đòi hỏi việc trả nợ vô nhân đạo, như đã ghi trong giấy. Shylock chẳng chút bận tâm gì đến tình cảm. Lão chỉ cần biết lão có đủ quyền không? Nếu lão vẫn thích được một lirve thịt thay vì ba nghìn đuy- ca, hay sáu nghìn đuy-ca do Bassanio đưa, hay thậm chí sáu lần số tiền sáu nghìn đó, thì luật pháp ở Venise có quyền chống lại không? Đó là câu hỏi duy nhất lão đặt ra trước tòa.

     Đại thống lĩnh cho đòi nhà thông thái, cố vấn pháp luật nổi tiếng Bellario, để giải quyết vấn đề hóc búa này. Người ta nóng lòng chờ ông. Ngay lúc đó, trong khi Antonio cam chịu xin cứ để lão Do Thái thỏa mãn lòng thù hận và Shylock thì mài con dao sắc. Người ta loan báo có một sứ giả từ Padoue đến, mang theo lá thư của vị bác học. Một viên thư ký luật sư mặt non choẹt dưới chiếc mũ vải đen gấp nếp, bước vào trình thư lên đại thống lĩnh.

     - Ngài Bellario - Đại thống lĩnh tuyên bố- tiến cử trwóc tòa một nhà bác học trẻ, đồng nghiệp của ngài. Ông ấy đâu?

     - Gần đây thôi, đang chờ đức ngài phúc đáp; viên thư ký kính cẩn thưa, và chúng ta nhận ra viên thư ký đó chính là cô hầu Nérissa.

     - Cho mời vào, nhà bác học Balthazar sẽ thay thế Bellario, hiện đang lâm bệnh. Chưa bao giờ người ta được thấy một nhà bác học uyên thâm mà lại trẻ măng như thế này. Ông ấy kia! Xin chúc mừng. Mời tôn ông an vị. Tôn ông đã có thẩm cứu vấn đề làm bận trí phiên tòa hôm nay rồi chứ?

     - Tôi biết rõ vụ kiện trong từng chi tiết; Balthazar nói, giọng sao giống giọng Portia đến kỳ lạ- Ở đây, ai là lái buôn và ai là người Do Thái?

     - Antonio và Shylock, cả hai đến gần đây.

     - Shylock, ông đã khởi tố trước tòa một vụ kiện lạ lùng hi hữu, nhưng ông đã làm đúng thủ tục đến nỗi pháp luật ở Venise không thể nào ngăn cản ông đeo đuổi vụ kiện. Còn ông, Antonio, ông có nhìn nhận giấy nợ này không?

     - Tôi thừa nhận, người lái buôn trả lời, giọng uể oải.

     - Như vậy thì người Do Thái này phải có lòng khoan dung mới được.

     - Nhưng ai có quyền buộc tôi phải khoan dung kia chứ?

     - Không thể cưỡng ép sự khoan dung được, ông Shylock ạ. Như cơn mưa ấm trên cánh đồng, nó rơi xuống để mang lại hạnh phúc cho kẻ nhận, cũng như người cho. Đó là một trong những biểu hiện của thượng đế. Ông nghĩ xem, nếu không có khoan dung, chẳng có ai trong chúng ta mong được cứu rỗi. Hãy giảm bớt tính nghiêm khắc trong lời truy tố, nếu ông cứ cương quyết, buộc lòng pháp đình phải nghị án, chống người lái buôn.

     - Tôi chịu trách nhiệm hoàn toàn về hành động của tôi, tôi yêu cầu luật pháp.

     - Antonio lâm vào tình trạng không trả nổi nợ à? Bathazar dò hỏi.

     - Sao? Bassanio nóng nảy chen vào

     - Tôi xin trả cho Shylock, có cả phiên tòa chứng kiến, hai lần, mười lần số nợ. Hiển nhiên ở đây sự độc ác đang bóp chết sự vô tội. Tôi xin thỉnh cầu các ngài, hãy đặt pháp luật dưới uy quyền của ngài. Xin hãy chọn một bất công nhỏ để mang lại một sự công bằng cao cả. Xin hãy bác lời yêu sách của con quỉ độc ác kia.

     - Không một quyền lực nào ở Venise - Bathazar trịnh trọng nói: có thể sửa đổi một sắc lệnh đã ban hành.

     - Chính một Daniel đến đây phán xử chúng ta, Shylock kêu lên hồ hỡi. Ôi, vị pháp quan trẻ trung và sáng suốt, xin được kính cẩn nghiêng mình bái phục tôn ông.

     - Đưa văn tự ta xem.

     - Đây ạ, thưa nhà bác học vô cùng đáng kính.

     - Này, Shylock, người ta trả ông gấp ba lần số nợ nhé!

     - Tôi đã trót thề với trời đất. Chẳng lẽ lại để lương tâm ray rứt vì sự bội ước. Dù cho được cả Venise, tôi sẽ chẳng bao giờ làm thế. Khi giấy nợ được thanh toán đúng như điều kiện trong đó, tôn ông có thể xé bỏ. Tôn ông là một quan tòa công minh, tôn ông đã trần thuật chính xác sự việc của tôi, tôi yêu cầu tôn ông phán quyết ngay.

     - Tôi khẩn thiết van nài quí tòa cứ tiến hành xét xử. Antonio đáng thương nhẫn nại lên tiếng.

     - Vậy thì Portia hạ lệnh với giọng buồn bãp: Ông chuẩn bi đưa ngực ra mà nhận phát dao. - Ôi! Vị thẩm phán cao quí! ôi! người trai trẻ tài ba. Ôi! Bậc thánh hiền, liêm khiết! Tôn ông già giặn hơn vẻ mặt bề ngoài. Văn tự đã ghi rõ, ngực hắn! Gần sát bên tim hắn. Chữ nghĩa thật minh bạch.

     - Ông có sẵn cân ở đấy chứ, để cân thịt?

     - Tất cả đã sẵn sàng Shylock vội vã nói.

     - Và một chuyên viên phẫu thuật do ông đài thọ chi phí, để băng vết thương lại, vì chỉ e rằng con nợ của ông sẽ chết vì mất máu.

     - Điều này không hề ghi trong văn tự. Tôi cố tìm nhưng chẳng thấy điều đó trong văn tự. - Tôi đã sẵn sàng và có đủ can đảm Antonio cất giọng ão não. Bassanio, đưa tay đây! Đừng đau khổ làm gì, định mệnh đã muốn anh thoát khỏi nỗi nhọc nhằn và ray rứt của tuổi già. Hãy kể với người vợ cao quí của chú về anh, nói với nàng anh thương chú biết bao. Anh bằng lòng trả cho lão Do Thái tất cả máu của tim anh.

     - Anh Antonio ơi Bassanio cuống cuồng hét lên: em đã cưới được một người vợ mà em yêu quí hơn cả cuộc đời em, nhưng em bằng lòng mất tất cả, vợ em, đời em và cả thế gian này để giải thoát anh khỏi con quỉ khát máu kia.

     - Vợ nhà ngươi Portia dịu dàng nói- chắc chẳng ơn ngươi chút nào, nếu ngàng nghe ngươi nói.

     - Tôi cũng rất yêu vợ tôi Gratiano phụ họa thêm

    - Nhưng tôi muốn thấy nàng trên trời để nàng có thể cầu xin đấng vạn năng nào đó làm động lòng tên Do Thái ác độc này.

     - Ngươi nói thế trong lúc vắng nàng là đúng Nérissa cất giọng khô khan, lãnh đạm nếu không, độc nguyện của ngươi chắc sẽ gây sóng gió trong gia đình ngươi đó.

     - Chúng ta mất quá nhiều thời giờ! lão Shylock cắt ngang- Tuyên án đi, tôi van tôn ông. - Một lirve thịt thuộc về ông! Tòa án đã tuyên xử, luật pháp cho phép ông. Và ông phải xẻo giữa ngực.

     - Ôi! Quan tòa công minh! Quan tòa thông thái! Đó là phán quyết. Nào, chuẩn bị đi.

     - Khoan đã. Chưa hết đâu. Văn tự không chấp nhận cho ông giọt máu nào cả; lời lẽ thật rõ ràng. Hãy nhận cái gì thuộc về ông, một lirve thịt, nhưng nếu ông làm rơi một giọt máu Cơ đốc, luật pháp ở Venise sẽ truyền lệnh tịch thu toàn bộ tài sản của ông cho nhà nước cộng hòa.

     - Ôi! Vị thẩm phán công minh! Gratiano thở ra nhẹ nhõm, trút bỏ được mối ưu tư

    - Này lão Do Thái! Quan tòa thông thái đấy chứ!

     - Luật pháp thế à? Shylock kinh hoàng, hỏi lại

    - Nếu thế tôi xin nhận số tiền của hắn. Ba lần số nợ, rồi cứ mà tha cho tên Cơ đốc.

     - Thong thả đã! Portia nói với Bassanio, chực đưa tiền ngay cho Shylock. Chớ hấp tấp!

    Những điều khoản trong văn tự phải được thực hiện từng chữ.

     - Ôi! Lão Do Thái! Quan tòa thông minh thật! Gratiano nhấn mạnh.

     - Chuẩn bị cắt thịt đi. Đừng cho rơi máu đấy. Nếu ngươi cắt quá hay kém một lirve, dù chỉ bằng một phần hai mươi hột thóc hay sức nặng một sợi tóc, ngươi phải chịu tử hình và tài sản bị tịch thu.

     - Một Daniel thứ hai, lão Do Thái ơi, đúng là một Daniel!

     - Trao cho tôi phần nợ chính để tôi đi, Shylock hầm hừ.

     - Đương sự đã từ chối trước tòa Portia dõng dạc nói

     Hắn sẽ nhận được những gì hắn xứng được như vậy. Hắn phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về hành động của hắn. - Sao cơ? Tôi không được nhận cả phần nợ chính nữa à? Thế thì để quỉ ma trả cho hắn tờ giấy nợ. Tôi chẳng muốn lưu lại đây làm gì cho mất cả thì giờ.

     - Khoan đã Shylock! Luật pháp Venise qui định rằng, nếu một người ngoài xâm phạm đến tính mạng một công dân, dù dưới hình thức nào, phân nửa tài sản kẻ đó phải giao cho đối thủ hắn, phân nửa kia sung vào công quỹ. Chỉ có Đại thống lĩnh mới có quyền ân xá tội chết. Ngươi đã phạm đủ các tội đã viện dẫn. Hãy quì xuống mà thỉnh cầu sự khoan dung của Đại thống lĩnh.

     - Để ngươi hiểu rõ sự khác biệt giữa tâm hồn chúng ta - Đại thống lĩnh phán với lòng bao dung, ta không đợi ngươi cầu xin rồi mới ban cho ngươi mạng sống. Phân nửa tài sản của ngươi giao thẳng về Antonio, còn phân nửa kia, nhà nước sẽ chỉ thu tiền phạt, nếu ngươi chấp hành nghiêm chỉnh.

     - Xin lấy cả mạng sống tôi đi lão Do Thái ủ rũ nói

    - Đức ngài lấy đi mọi phương tiện mưu sinh, khác nào đức ngài lấy đi mạng sống của tôi.

     - Xin cứ để lại cho lão phân nửa gia sản “Antonio hào hiệp nói- Tôi đủ hài lòng rồi. Phân nửa kia tôi xin được quyền lấy làm của hồi môn cho con gái lão.

     - Tôi bằng lòng Shylock cuống quít, hả hê vì lại thoát nạn dễ dàng đến thế. Nhưng cho phép tôi lui. Cứ gởi giấy tờ đến nhà, tôi ký tất. Tôi cảm thấy trong người không được khỏe. Xin đức ngài miễn thứ cho, bấy giờ Bathazar mới lên tiếng cáo từ Đại thống lĩnh . Ngay tối nay, tôi phải về đến Padoue.

     - Cho phép tôi được trả thù lao tôn ông bằng tất cả số ba nghìn đuy-ca tiền nợ của lão Do Thái Bassanio vui mừng quá đỗi bèn đề nghị.

     - Cứu được bạn ông là tôi mãn nguyện lắm rồi. Nhưng nếu ông khăng khăng đòi đền ơn đáp nghĩa, hãy trao tôi chiếc nhẫn ông đang đeo trên tay, để chứng tỏ chút thâm tình.

     - Ờ kìa! Có đáng gì đâu, cái món vật này. Tôi sẽ tìm chiếc nhẫn đẹp nhất Venise để kính dâng tôn ông. Còn cái này, mong tôn ông vui lòng miễn thứ.

     - Tôi thấy rõ ông chỉ rộng rãi trong lời hứa nhưng thôi được, thưa ông. Chúc ông được bình an.

     - Portia bước đi với vẻ đường hoàng, nhưng hơi phật ý. Antonio áy náy, tha thiết van nài Bassanio: ta chẳng làm được gì để đền ơn xứng đáng cho vị cứu tinh của mình sao? Đến nỗi Bassanio ríu rít cởi nhẫn trao cho tên hầu tâm phúc Gratiano mang đến trao cho nhà thông thái Bathazar, rồi hồi hộp nghĩ đến lúc về đến Belmont.

     Trong khu vườn vằng vặc ánh trăng, tiếng nhạc êm dịu từ lâu đài vẳng đến: người ta đang chờ Portia vì nàng có báo trước ngày về. Đôi vợ chồng son, Jessica và Lorenzo, ngồi trên thảm cỏ nhung, nhìn bầu trời lấp lánh muôn sao, vừa đùa nghịch nhau, vừa nhớ lại những chuyện tình đẹp nhất, rồi Lorenzo say sưa giải thích cho Jessica nghe về sự hài hòa giữa các tinh cầu và mớ lý thuyết về âm nhạc của anh. Chính lúc đó, Portia bắt gặp họ. Suốt quãng đường về, mỗi lần gặp một mô đất có dựng thập tự, nàng đều thành tâm quì xuống, cầu nguyện xin trời ban phúc cho cuộc hôn nhân của mình.

     Khoảnh khắc sau đó, Bassanio về tới, giới thiệu anh bạn Antonio với vợ, được nàng đón tiếp thật ân cần, nông hậu. Buổi tiệc hội ngộ bỗng gián đoạn vì những lời qua tiếng lại dấm dẳng giữa Nérissa và Gratiano: họ to tiếng và ta nghe Nérissa kịch liệt đòi lại chiếc nhẫn cô đã trao cho Gratiano mà anh chàng thề thốt sẽ giữ mãi. Thế mà giờ đây anh chàng lại bảo rằng biếu nó cho viên thư ký của nhà bác học Balthazar, để đền đáp công lao khó nhọc. Portia nghiêm nghị lắc đầu:

     - Gratiano, cậu thực đáng trách, cậu đã xử sự nông nổi đối với kỷ vật đầu tiên của vợ mình. Ta cũng có tặng ngài Bassanio của ta một chiếc nhẫn và ta có thể nói thay chàng rằng chẳng bao giờ chàng lại chịu để mất nó vì bất cứ cái gì trên đời.

     - Ấy đấy, - Gratiano kêu lên, quá đỗi mừng rỡ vì đã có dịp tự biện hộ, chính ngài đã tặng cho bác học Bathazar chiếc nhẫn; kể ra ông ấy cũng rất xứng đáng, vả chăng, ông ta chẳng chịu nhận cái gì khác cả.

     Bassanio rụng rời, loay hoay tìm đủ cách bào chữa, giải thích hoàn cảnh éo le của mình, nhưng Portia, kiêu hãnh, lạnh lùng chẳng muốn nghe gì cả. Antonio quá khổ sở, vì chính mình là nguyên nhân của mối bất hòa, muốn làm trung gian hàn gắn hai người. Portia giả vờ xiêu lòng và nhờ anh trao lại cho Bassanio chiếc nhẫn khác. Lần này Bassanio rối rít thề thốt, quyết giữ gìn nó đến hơi thở cuối cùng. Khỏi phải nói, hẳn ta cũng biết rằng, Bassanio đã nhận ra chiếc nhẫn còn Portia nói rõ trò giả trá và vai trò của mình trong việc bảo vệ cho Antonio; Nérissa và Gratiano, những nô bộc trung tín, đã vui vẻ giảng hòa và đêm tàn theo tiệc cưới, trước đây đã bị đình hoãn vì câu chuyện bi thảm của người lái buôn thành Venise.345

Một Nhánh Lan

Thanh Ngọc, anh còn nhớ Thanh Ngọc ở TCC thời anh Nguyễn Đăng Khoa làm chủ tịch Hội sinh viên Việt Nam không?
Bao nhiêu năm rồi mà mỗi lần nghe ai nhắc tới tên em, lòng tôi vẫn còn bồi hồi, xao xuyến. Tôi biết bởi vì tôi vẫn còn yêu em và mãi mãi yêu em. Em là mối tình lớn duy nhất trong đời tôi, Thanh Ngọc ơi.
Ngày mới gặp em, tôi đã nghe em giải thích về cái tên của em:
-Ba em thích hoa lan. Hồi đó, ổng thích nhất là loại Thanh Ngọc, nên lấy tên đó đặt cho em. Tên Kim Xuân của bà chị cũng lấy từ gia đình hoa lan. Nhỏ út là Phong Lan. Mấy đứa con gái tụi em giống mẹ cũng mảnh khảnh như lan. Mẹ gốc Thái trắng, có nước da trắng. Tụi em theo mẹ được trắng trẻo luôn!
-Không chừng ông quen bà trong một buổi tìm lan? Hồi ở tù cải tạo, vào rừng đốn củi, anh hay thấy lan, có những nhánh lan thật mỏng manh như sương khói, mọc ở trên thân cây cao, cao quá, chỉ ngắm thôi, mà có khổ công lấy xuống thì cũng đâu làm được gì, hoàn cảnh ở tù đâu có cho phép mình chơi lan. Anh còn nhớ cái niềm sung sướng của một đám bạn tù đang đi thì thấy lan, lan nằm trên cao, phải hên lắm mới nhìn thấy được. Cha mẹ ơi, bây giờ nghĩ lại thấy tức cười, mừng la tưởng như người yêu lên thăm.
-Ngộ quá hén! Ở đâu mà lại mọc trên thân cao?
-Chắc bụi phấn nhị hương gì đó theo gió thổi đi rồi phát ra nhánh lan. Cũng thuộc loại chùm gửi mà.
-Em nghe nói chơi lan công phu lắm. Như chơi hòn non bộ. Tụi em cũng là lan mà ba em ổng quý lan thật của ổng hơn, đứa nào lạng quạng làm gãy lan là ăn đòn. Lan là một loại hoa. Hoa làm tươi đẹp đời sống. Đám cưới ở Mỹ, họ dùng hoa nhiều lắm. Một bó hoa lan cho cô dâu cũng mất vài trăm, rồi hoa cho phù dâu, cho chú rể, phù rể, bố mẹ anh chị em hai bên, hoa để chưng bàn thờ, để bàn tiếp tân, để bàn đặt bánh. Làm lễ ở nhà thờ thì tiền hoa đủ làm mình chết! Người Mỹ thích hoa, có người muốn khi chết chỉ được phóng điếu hoa thôi.
Thấy em nói năng còn rành tiếng Việt, tôi đùa:
-Em là hoa lan biết nói, lại càng quý hơn chứ!
-Đúng rồi! Em là hoa lan biết nói, mới là quý!
Em thích cái lối so sánh này của tôi. Em cười vui vẻ, “em phải nói lại với ba như vậy”.
Em là hoa, tinh khiết như lan. Đẹp như lan.
Còn tôi, tôi đã thành củ rồi! Mà chẳng biết là củ gì. Ở trại cải tạo năm năm, ra tù, vài tháng sau vượt biển, hơn một năm ở trại HongKong, sáu tháng học Anh ngữ ở Phi, rồi cuối cùng qua được tới Mỹ, tôi đã vài năm trên 30 tuổi, còn em, khi tôi mới gặp, thì em vừa tròn 18 tuổi. Em và tôi học chung một lớp toán ở trường đại học cộng đồng-đây là trường chỉ dạy cho chương trình hai năm chuyên môn hay hai năm đầu của chương trình cử nhân bốn năm. Em qua Mỹ đợt 75 lúc em mới có 8 tuổi, rồi tốt nghiệp trung học ở Mỹ nên như phần đông những học trò Mỹ khác, em rất dở toán. Môn toán của tôi thì vốn sẵn có từ VN nên tuy không vào lớp đều mà lúc lấy bài thi tôi vẫn được một trăm là điểm cao nhất. Em nhờ tôi chỉ dẫn. Tôi vui vẻ giúp em. Thế là tôi quen em. Mới đầu em kêu tôi bằng chú. Sau thấy đám sinh viên Việt ở trường gọi tôi là anh thì em cũng bắt chước kêu tôi là anh. Em hồn nhiên nói:
-Kêu như vậy để chú vui. Chứ họ kêu chú là Hoàng...
Em ngập ngừng. Thì tôi cười:
-Là Hoàng Già chứ gì!
Em cũng cười trêu tôi:
-Anh Hoàng, anh già thật đó!
Ngày nào không thấy em, nghe em nói chuyện, là tôi buồn ghê lắm. Tôi làm tutor kèm toán cho sinh viên ở trường nhưng tôi ăn tiền work –study của trường mà lại dành thì giờ kèm cho em nhiều hơn cả. Em mất căn bản toán-không hiểu sao người ta vẫn cho em tốt nghiệp trung học-tôi phải kèm em từ đầu. Có người giải thích cặn kẽ thì em học rất nhanh. Tôi mừng là tôi có cơ hội được gần em nhiều hơn những cậu thanh niên cùng trang lứa với em. Sau này họ còn cố tình kêu tôi là Hoàng Già. Mới đầu, rõ ràng là tôi lớn tuổi hơn bọn họ, nhưng sau đó, chắc chắn cái tên Hoàng Già là được kêu là do từ sự ganh tị nhiều hơn. Các cậu ganh tị với tôi -một người chẳng có gì ngon lành lại được em cho phép thân thiện, đến gần.
Thật ra, tôi cũng có chữ nghĩa và công danh sự nghiệp. Tốt nghiệp cử nhân Luật và là trung úy của QLVNCH. Lại còn trẻ và đẹp trai. Nhưng đó là chuyện của ngày xưa ở VN trước 75, bằng cấp và chức tước đó bây giờ đâu còn chút giá trị nào ở Mỹ. Trẻ thì cũng không còn. Đẹp trai thì cũng hết. Trước khi miền Nam mất vào tay CS và tôi cũng như hàng loạt những quân nhân, công chức đi vào nhà tù cải tạo, thì tôi đã có người yêu là Thu Vân học ở Văn Khoa. Nàng con nhà khá giả. Đẹp nổi tiếng dạo đó. Đến chơi nhà nàng, tôi ít có dịp gặp ông bố của nàng. Mãi sau này tôi mới biết cha nàng là CS nằm vùng. Sau 75, ông lộ gốc tích và ra làm lớn. Tôi thì gốc “Ngụy”, có cha và anh em đều dính líu với gốc này. Thì mối tình của chúng tôi làm sao bền được. Đã thế tôi lại đi cải tạo, có ở nhà đâu mà cố giữ lấy mối tình của mình cho được. Rồi không bao lâu Thu Vân bỏ đi lấy chồng là chuyện hiển nhiên. Tôi chỉ buồn. Có lẽ tại tôi đoán biết đoạn kết sẽ phải như thế. Giả mà tôi và nàng có cưới hỏi thì bấy giờ chắc chắn sẽ còn làm khổ cho nhiều người nữa.
Có lần em đã hỏi tôi, anh Hoàng đã yêu ai chưa, người mà mình không thể thiếu trong đời đó mà? Tôi thành thật nói chưa, rồi tôi giải thích thêm. Yêu thì đã yêu, nhưng thiếu người đó thì anh vẫn sống được. Tôi kể về Thu Vân cho em nghe. Nghe xong, em nói em đồng ý là tôi chưa yêu ai thật. Em yêu ai thì em chỉ muốn lúc nào cũng được gần gũi bên người em yêu thôi. Mình là một nửa của người ấy, người ấy là một nửa của mình, khi đã kiếm ra nhau rồi thì hai người làm sao rời xa nhau được, phải không anh?
Em và tôi vào thời điểm này, chưa ai lên tiếng hỏi, mình đã là một nửa của người kia chưa? Tôi và em coi như hợp nhau, cứ thế đi chơi với nhau. Hai năm liền như thế. Tôi chẳng dám nói yêu em. Mà nếu nói được, tôi sẽ nói là tôi thương em, bởi vì cái từ thương sẽ có ý nghĩa hơn là từ yêu.
Qua năm sau, em lên năm thứ ba, đổi qua trường đại học bốn năm. Tôi học chậm, chỉ giỏi được môn toán, Anh Ngữ thì phải bắt đầu từ lớp ESL thì làm sao tôi theo kịp em được. Tuần lễ đầu của niên học, khi tôi lên thăm em ở nội trú, lúc chia tay ra về, em bịn rịn, rồi em nói em yêu tôi bằng tiếng Anh. Tôi hôn em. Em bé nhỏ như em gái tôi, à không, em đáng tuổi con gái của tôi, nếu mà tôi có vợ sớm. Tôi biết quá việc em còn trẻ, mà tôi thì đã quá già, nhưng lúc này tôi chỉ biết là trái tim của tôi cũng đang rung động vì em. Trời lất phất mưa thu, hơi lạnh. Em cứ đứng ru rú bên xe tôi như chưa muốn cho tôi về. Em lại than:
-Học ở dưới community vui hơn!
-Tại trường lớp còn lạ, rồi em sẽ quen, ráng đi!
-Tuần tới anh lại lên thăm em nữa ha?
Tôi gật đầu hứa với em. Chừng đó em mới để tôi đi. Đường xa lộ thênh thang. Vừa lái xe tôi vừa châm điếu thuốc. Không biết tương lai của em và tôi đi về đâu, tôi chưa nghĩ tới. Đêm khuya, tôi ghé chỗ nghỉ chân bên xa lộ để vào lấy ly cà phê đen uống cho tỉnh táo đầu óc. Gió đêm đã lạnh. Tôi lại muốn quầy xe trở lại với em. Nhưng rồi tôi đã không làm thế.
Tôi bắt đầu lui tới nhà em khi cuối tuần hay xách xe lên trường đón em về. Đã có những ánh mắt không bằng lòng từ gia đình em. Em là con gái cưng của ba má em, là lan quý của ba em. Có lần trong một lúc bất ngờ, ba em hỏi tôi, anh thương nó mà anh có nghĩ là anh sẽ lo lắng đời sống của nó như thế nào không? Tôi nghẹn họng vì tôi chưa nghĩ tới chuyện đó. Tôi chỉ biết thương em. Cũng như em chỉ biết thương tôi mà không tính toán hơn thiệt. Em và tôi, chưa ai nghĩ sẽ lo cho nhau như thế nào. Tôi hơn em 15 tuổi, từng tuổi này mà chưa có công danh sự nghiệp gì. Lấy tôi, bây giờ em sẽ khổ. Rồi hai mươi năm sau, em lại càng khổ hơn, vì em sẽ lại bắt đầu săn sóc một ông già! Trong khi đó em đang ở tuổi chín mộng. Như vậy thì bất công cho em quá. Nếu hiện giờ tôi đã có một công danh sự nghiệp, tiền của đầy đủ thì cũng không giúp được gì, tôi vẫn lớn tuổi hơn em nhiều quá. Có người nói khi những người con gái yêu ai lấy ai làm chồng là họ muốn tìm một người cha để họ nương tựa. Nhưng tôi nghĩ tiếc là những người cha già cỡ tôi sẽ chẳng sống lâu đời với họ. Tôi không thể săn sóc em mãi. Tôi sẽ ra đi sớm. Tuổi trẻ tôi đã hao mòn trong cuộc chiến, trong nhà tù cải tạo, trong mớ chữ nghĩa mới nơi xứ người. Tôi có gì để tặng cho em đâu.
Em có nhiều thanh niên theo đuổi. Họ là những người trẻ hơn tôi, tiếng Anh tiếng Mỹ rành hơn tôi, hội nhập vào nếp sống ở đây nhanh hơn tôi. Họ hợp với em hơn tôi.
Gia đình chống đối, thì mình lén lút gặp nhau. Tôi đưa em đi ăn nhà hàng, đưa em đi chơi đảo, sông, hồ. Tôi vẫn giữ cho em sự trong sạch.
Hết chương trình hai năm đại học-tôi đã kéo dài gần ba năm, vì những lớp ESL đã lấy mất của tôi gần hai khóa học- tôi bỏ học đi làm. Một phần lớn tuổi thấy việc học hành còn lâu quá, một phần vì nhu cầu cần tiền, cho đời sống của tôi bên này và cho gia đình của các anh chị còn lại bên VN.
Trong khi đó thì em học giỏi, con đường học vấn đang đi lên. Hết năm thứ tư, em xin vào trường Medical. Khoảng cách giữa em và tôi càng ngày càng dài. Em vẫn trẻ vẫn xinh, còn tôi càng ngày càng già, tôi dựa vào em để tìm chút tuổi trẻ của mình. Quả thật tôi là người ích kỷ. Đáng lẽ tôi nên buông tha cho em. Tôi dùng dằng giữa lý trí và con tim. Để có được em bên tôi, cuối cùng con tim đã thắng.
Có lần em và tôi cặp kè vào một quán ăn Việt gần trường, nơi này thường là chỗ tụ tập và hẹn hò của các sinh viên VN. Đi bên tôi, em vẫn thích lấy hai tay em ôm chặt lấy cánh tay của tôi. Việc này lại càng làm cho các cậu trẻ tức tối. Có đứa nói khích sau lưng tôi và em:
-Lêu lêu em bé mà đi cặp ông già!
-Người bán than mà đòi mê công chúa!
Tôi xấn tới, thật ra chỉ muốn nhỏ to phải trái với cậu ta, nhưng em lại sợ tôi làm lớn chuyện. Em vội kéo tay tôi quay đi, nói nhỏ:
-Thôi bỏ đi anh!
Tôi buồn, buồn lắm. Em thì vẫn hồn nhiên. Em nói: Em không ngại là anh hơn em nhiều tuổi đâu. Em chỉ biết là em thương anh, anh thương em là đủ. Ai nói gì mặc kệ họ!
Rồi cho đến một ngày tôi đến trường, vào cafeteria tìm em, từ xa đi tới thấy em đang ngồi chung bàn với đám bạn cùng trang lứa với em, em cười giỡn vui vẻ ...Tôi thấy ngay, đó mới chính là thế giới của em. Tôi không nên kéo em vào thế giới già nua của tôi. Sau đó, chưa đến gặp em, tôi đã lặng lẽ bỏ đi. Tôi chia tay với em mà không có cam đảm nói lên lời giã từ sòng phẳng. Cái tuần mà tôi không liên lạc với em là tuần tôi chuẩn bị những việc cần thiết để bỏ qua một tiểu bang khác. Đi như một kẻ chạy trốn. Đi mà không để lại địa chỉ. Không liên lạc về.
Dù chưa lần nào gặp lại, bất chợt đâu đó tôi vẫn được tin về em. Có lần thấy em trong một cuốn video đám cưới của bạn em, trông em già dặn hơn, có cái đẹp sắc sảo hơn, nhưng cũng có chút buồn trên nét mặt, tôi đã muốn bắc phôn gọi em mà rồi tôi dằn lại được. Để rồi chỉ biết thương nhớ em một mình. Nhiều năm sau, tôi nghe em đã ra trường, hành nghề bác sĩ, em lấy chồng, có con, rồi sống không hạnh phúc với chồng, ly dị, thỉnh thoảng tôi cũng nghe qua bạn bè trung gian lời em trách móc tôi. Em nào có hiểu. Tôi thương em. Thương em thật tình. Nhưng không cách nào tôi mang lại hạnh phúc cho em được. Ngày trước cũng như bây giờ.
Em thấy không? Tôi bây giờ vẫn chưa làm được một điều gì đáng kể ngay cả cho mình, chứ đừng nói cho ai. Tôi lại vừa nhận giấy nghỉ việc. Tôi tự an ủi thời buổi khó khăn, cả nước, cả thế giới đều khó khăn, ai sao mình vậy, đừng trách mình nữa. Phải vui vẻ sống, bền chí mài dũa lại cái resumé của mình mà đi xin giốp khác. Trong khi chờ đợi thì cứ ăn tiền thất nghiệp.
Tôi đốt điếu thuốc, đưa lên môi, hít một hơi dài, rồi nhả ra làn khói. Từ dạo xa em, tôi vẫn chưa bỏ được thói quen hút thuốc. Trong những ngày lao động thủa trước, lạnh lẽo khuân gỗ vác củi nơi tù cải tạo, điếu thuốc đã giúp người tôi ấm áp. Tôi hứa với em là tôi sẽ bỏ mà tôi vẫn chưa làm được, vì em thường lo tôi hút nhiều quá thì sẽ không tốt cho cái phổi của tôi, em lo tôi sẽ chết vì bệnh lao. Tôi chưa bỏ được! Em biết được điều này, chắc là sẽ buồn lắm nói tôi không chịu nghe em!
Tôi dừng xe ở một khu ươm bán cây kiểng, bông hoa, tản một vòng, lựa mua một chậu lan. Chỉ là một nhánh lan mỏng manh bé nhỏ chưa ra hoa. Tôi muốn chăm sóc lan cho tới ngày nhìn thấy lan nở hoa, thấy được màu tím của hoa. Dĩ nhiên là tôi còn nhớ Thanh Ngọc. Chỉ có ai vô tình không biết chuyện (của tôi) thì mới hỏi tôi như thế!

2041

"Người mẫu" chạy mất

"Người mẫu" chạy mất

Cô giáo gọi Thomas đứng lên khiển trách:

- Bài văn tả con chó của em chữ rất xấu, giấy bẩn và chưa làm xong, tại sao vậy?

- Thưa cô, em đã cố gắng ghì nó lại để tả, nhưng được một nửa thì nó cắn em và chạy mất ạ!

o O o

Thầy giáo toán hỏi Collins:

- Lầm này lại điểm "0", em cảm thấy thế nào?

Collins nghiêm túc trả lời:

- Thưa thầy, tất cả đều bắt đầu từ "không đến có" ạ!32

Dỏm

Một người đang đi trên sa mạc, bỗng bắt được chiếc bình cổ. Ông ta vừa mở nắp bình thì một vị thần vọt ra và nói:

Ta sẽ thực hiện mọi ước muốn của mi. Muốn gì thì nói đi!

Tôi muốn về nhà.

Mi cứ việc đi.

Nhưng tôi muốn về nhanh kia!

Vậy thì mi hãy chạy!
2844

Dỏm

Một người đang đi trên sa mạc, bỗng bắt được chiếc bình cổ. Ông ta vừa mở nắp bình thì một vị thần vọt ra và nói:

Ta sẽ thực hiện mọi ước muốn của mi. Muốn gì thì nói đi!

Tôi muốn về nhà.

Mi cứ việc đi.

Nhưng tôi muốn về nhanh kia!

Vậy thì mi hãy chạy!
2844

Trừu tượng

Một họa sĩ trừu tượng phàn nàn với bạn:

- Tớ gặp chuyện gay quá. Ông khách hàng tớ đang vẽ chân dung bỗng lại muốn tớ thay đổi màu mắt cho.

- Thế thì khó gì!

- Nhưng tớ quên mình đã vẽ mắt ở chỗ nào!

o O o

Cái đáng giá

Một anh bạn trẻ đi xem triển lãm tranh với vẻ thích thú tò mò. Thấy vậy, họa sĩ hỏi:

- Anh thấy tranh tôi vẽ thế nào?

- Rất thích!

- Thích ở chỗ nào?

- Chữ ký của anh đẹp và bay bướm quá!

o O o

Phê bình nghệ thuật

Tại một phòng triển lãm tranh, phần lớn người xem và các nhà phê bình nghệ thuật trầm trồ khen ngợi một bức tranh trừu tượng có những mảng màu được thể hiện rất táo bạo.

Riêng tác giả của bức tranh kéo riêng mấy người bạn thân ra một khóc thì thầm:

- Chả biết cha nào treo nhầm cái bảng pha màu của tớ lên, các cậu ạ.2490

Ăn nói vội vàng

Một ông già hơn 70 tuổi dắt theo cô gái trẻ đẹp vào khách sạn.

Người phục vụ cung kính cúi đầu: "Chúng tôi đã chuẩn bị xong phòng cho ông và cô đây rồi ạ".

Ông già cự: "Anh nói gì thế, tôi già chừng này mà còn con gái bé thế này sao? Đấy là vợ tôi!"

o O o

Một người đàn ông lớn tuổi giải thích cho bác sĩ của mình lý do ông đến khám bệnh.

- Tôi vừa mới cưới một cô vợ trẻ xinh đẹp hai mươi tuổi, thế mà mỗi tối, tôi cứ vừa đặt lưng xuống là ngủ ngay.

Bác sĩ thảo một đơn thuốc và đưa cho bệnh nhân, ông này sáng mắt lên:

- Bác sĩ có chắc chắn với cái này... tôi...

- Không, về vấn đề của ông tôi không thể làm được gì cả. Nhưng với liều thuốc này, tôi đảm bảo vợ ông cũng sẽ ngủ ngay lập tức.
1014

Cắt bánh chưng trên dàn khoan dầu

Đã tự nhủ trong lòng. Hôm nay phải tập trung tư tưởng để làm một mẻ bánh mì baguette cho thật ngon để thết đãi quan khách của hãng ra thăm giàn khoan, như người đầu bếp căn dặn. Thế mà, Vịnh đã quên, không cho muối vào bột. Bánh mì không nêm muối, giống như ăn bánh bèo mà không có nước mắm vậy. Ăn vào, giống như ăn một tờ giấy trắng, chẳng có hương vị gì. Làm bánh mì baguette cần rất nhiều thời gian để ủ bột, nên Vịnh không thể làm lại mẻ khác. Thôi đành lờ đi như không có chuyện gì xảy ra. Cầu mong cho quan khách dễ tính, đừng có than phiền, kẻo lại bị khiển trách, có khi mất việc.
Ngày mai là mùng một Tết. Đêm nay là đêm Giao Thừa rồi, hỏi làm sao Vịnh có thể an tâm làm việc, trong khi Bích Phương, vợ của chàng, và Mỵ Nương, con gái cưng của chàng, đang mong mỏi, nhớ nhung chàng ở một chân trời xa lắc.
Vịnh vượt thoát sang Mỹ một mình, do một sự tình cờ: Nhờ việc chàng đã liều mạng bước đại lên ghe, khi đưa tiễn một người bạn vượt biên. Bởi vậy, chàng đã không kịp từ giã vợ con. Điều này làm chàng ân hận mãi, và cũng vì lý do đó, vợ chàng nghi ngờ chàng khôn nguôi. Cho đến nay, mặc dù đã sáu năm trôi qua, tốn biết bao nhiêu lời giải thích, nàng vẫn còn nghi ngờ lòng chung thuỷ của chàng qua những bức thư đầy nước mắt. Không nghi ngờ làm sao được, khi Vịnh có tật hay khen các cô gái khác trước mặt vợ mình. Thực ra, chàng chỉ có ý làm như thế để trêu vợ thôi, nhưng Bích Phương thì lại nghĩ khác, vì nàng thường ví chồng như một con dê đực được thả về rừng.
Vịnh đến Mỹ năm 1981. Về thành phố Corpus Christy thuộc tiểu bang Texas nhằm lúc kinh tế Mỹ xuống dốc, nên rất khó kiếm việc làm. Chàng phải đi theo giúp việc trên một tầu đánh tôm. Rong ruổi trên Vịnh Mễ Tây Cơ có khi hàng tháng không vào tới đất liền. Điều kiện làm việc trên tầu rất cực khổ. Đêm làm, ngày ngủ, kèm theo sóng gió bão bùng. Dù còn trai trẻ ở tuổi ba mươi, Vịnh cũng chịu không thấu. Sau vài chuyến ra khơi. " Chí tuy còn mong tiến bước, nhưng sức không kham nổi đoạn đường ". Chàng đã bỏ việc, để xin làm phụ bếp trên một giàn khoan dầu, mà chàng vẫn còn làm cho đến nay.
Làm việc trên các giàn khoan dầu, dọc theo vịnh Mễ Tây Cơ, người ta thường quen miệng gọi là" làm offshore ". Điều kiện làm việc ở đây hơi khác thường, so với các công việc khác trên đất liền: Vì đi lại khó khăn,( phải mất từ hai đến bốn tiếng đồng hồ tàu thủy để ra tới nơi làm việc) nên nhân viên phải ăn, ở luôn trên các phòng ốc được xây dựng trên giàn khoan. Nhân viên offshore phải làm việc liên tục hai tuần ở ngoài khơi, rồi được đưa về đất liền nghỉ ngơi một tuần lễ, trước khi bắt đầu hai tuần kế tiếp. Mỗi ngày được trả lương cho mười hai giờ làm việc, dù rằng, chỉ phải làm việc khoảng tám tiếng. Công việc này thích hợp với những người sống độc thân. Bao gồm những kẻ bỏ vợ, hoặc bị vợ bỏ hay những kẻ lâm vào tình trạng độc thân bất đắc dĩ như trường hợp của Vịnh. Dĩ nhiên, cũng có những người đang ở trong tình trạng " không độc thân "xin vào làm. Nhưng thường, thì họ làm không bền, chỉ vài tháng là thấy biến mất. Hoặc có kẻ nào đó, thấy làm được lâu lâu một chút, hỏi ra, thì chàng mới bị vợ bỏ mất rồi... Biết đi đâu bây chừ, thôi thì đành chọn nơi này làm quê hương.
Vịnh dọn dẹp xong chỗ làm thì trời cũng gần tối. Theo thói quen, mỗi khi nhìn thấy trời im gió, là Vịnh vác cần câu ra một chỗ khuất để câu cá. Chàng chọn môn thể thao nhẹ nhàng này vừa để giết thì giờ, vừa có quà ( Cá ) mang về biếu người bạn, mà chàng thường ở trọ mỗi khi trở về đất liền nghỉ ngơi.
Hôm nay, Vịnh cũng thả câu, nhưng mắt chàng không nhìn theo mồi, mà lại nhìn xa xăm vào chân trời xanh thẳm. Nơi đó, có vợ chàng, có con chàng, có ba mẹ, anh em và bạn bè của chàng. Chàng tự nghĩ, không biết bây giờ họ đang làm gì ... Có còn nhớ đến chàng không...
Đang lơ mơ như thế. Bỗng có ai đập nhẹ vào vai. Chàng giật mình quay lại. Trước mặt chàng là một gã đàn ông tuổi trung niên, mặc bộ đồ kaki, tóc đen, đầu hơi hói, tay đang cầm sợi dây, treo tòong teng một cái bánh chưng lớn. Thấy chàng quay lại, ông ta nhếch mép cười, lên tiếng:
- Xin lỗi đã làm anh giật mình. Tôi là Nghi, tôi mới đến đây sáng nay. Nhìn thấy tên của anh trên bảng danh sách nhân viên, biết có anh là người Việt duy nhất làm ở đây, tôi mừng lắm. Rất hân hạnh được làm quen với anh.
Vịnh bắt tay ông ta và mời ông ngồi xuống cái thùng gỗ kế bên. Nhìn rõ mặt ông Nghi, thấy ông cũng không già lắm, chắc khoảng độ bốn mươi hay ít hơn, nên Vịnh xưng tôi và gọi ông bằng anh cho thân mật:
- Sáng nay, tôi có nhìn thấy anh trong đám nhân viên mới đến, nhưng cứ ngỡ anh là người Tầu, nên tôi không để ý lắm. Nay biết anh là người Việt, tôi rất mừng. Tôi là Vịnh, rất hân hạnh được gặp anh.
Ông Nghi đặt cái bánh chưng lên một cái thùng gỗ khác ở trước mặt hai người và nói:
- Hôm qua, tôi có ghé thăm một người bạn, họ biếu tôi chiếc bánh chưng này, gọi là làm quà tiễn chân. Họ nói tôi đem theo chiếc bánh này để ăn Tết cho khỏi nhớ nhà. Nhưng tôi lại cảm thấy ngược lại... Vì cái bánh chưng này, mà tôi thấy nhớ nhà hơn... Tôi định sẽ không đụng đến nó, nhưng may mắn được gặp anh ở đây, tôi mang ra để cùng ăn Tết với anh cho vui.
Vịnh nhổm người, đứng lên và nói :
- Anh ngồi đây chờ tôi một lát, tôi về cất cần câu và lấy ra một bình trà để anh em mình đón Giao thừa.
Vịnh trở ra, mang theo một bình trà nóng, hai cái tách, một hộp bánh biscuit và dao, muỗng, nĩa để dùng ăn bánh chưng. Vịnh vừa dọn các thứ lên chiếc thùng gỗ, thay làm bàn, vừa nói:
- Có lẽ đây là lần đầu tiên tôi được ăn Tết có bánh chưng trên đất Hoa Kỳ... Năm cái Tết trên đất Mỹ, tôi đều có mặt trên giàn khoan này. Ăn Tết một mình, hay là chẳng ăn gì cả.
Ông Nghi cười cười, tiếp lời:
- Tôi đuợc may mắn hơn anh. Tôi sang đây năm bảy mươi lăm. Tôi đã lập gia đình ba năm sau đó, nên tôi được hưởng nhiều cái Tết rất đầm ấm, với đầy đủ các lệ bộ. "Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ...". Nhưng cho đến cái Tết năm ngoái thì mọi sự đã thay đổi .
Vịnh rót đầy hai ly trà, đồng thời tiện tay bóc cái bánh chưng ra. Vịnh quên đem theo cái đĩa để đựng bánh, nên đành dùng lá thay đĩa. Chàng không muốn trở vào để lấy đĩa, vì sợ làm ngắt quãng câu chuyện của ông Nghi, mà chàng cảm thấy sắp đến hồi gay cấn.
Vịnh cầm tách trà đưa cho ông Nghi, đồng thời lên tiếng hỏi dồn:
- Anh nói gì? Thay đổi? Thay đổi cái gì?
Ông Nghi nhắp một chút trà, rồi đặt chiếc ly vào lòng bàn tay trái, như muốn sưởi cho ấm cho bàn tay. Ông nhắm mắt lại một lúc, rồi mở mắt ra và nói:
- Khi người ta đang sống trong hạnh phúc, nhìn ra chung quanh, thấy cái gì cũng đẹp. Trời đất dù đang là mùa thu lạnh lẽo, hay đang là mùa đông giá buốt cũng không làm cho mình buồn. trái lại, càng làm tăng thêm hạnh phúc nữa là khác... Những thân nhân, bạn hữu xung quanh mình, xem ra, người nào cũng tốt, chẳng bao giờ ta nhìn thấy nét xấu của họ... Tôi đã có lúc được sống trong khung cảnh đó.
Vịnh tiếp lời, một cách thông cảm :
- Tôi rất mong được sống lại trong khung cảnh hạnh phúc đó. Tôi mất nó đã sáu năm rồi.
Ông Nghi nhìn Vịnh chăm chú, rồi bằng một giọng chân thành, ông nói :
- Tôi không biết hoàn cảnh của anh bây giờ như thế nào, nhưng tôi rất mong anh có lại được cái hạnh phúc đó.
Vịnh bỗng đau nhói trong lòng. Chàng sực nhớ đến tin đồn là vợ chàng đã thay lòng, đổi dạ. Có người quen mới ở Việt Nam qua, nói bóng gió cho chàng biết: "Bích Phương không còn như trước nữa, nay nhờ tiền của anh gửi về, nàng đã biến thành... người khác". Vịnh không tin lắm, vì ăn ở với nhau khá lâu, chàng biết tính tình của vợ. Nàng chưa bao giờ dám nhắc tên một người đàn ông nào khác trước mặt mình, hơn nữa, lại đã có với nhau một đứa con. Thì còn có gì để có thể nghi ngờ lòng chung thủy của nàng được.
Lắc đầu mấy cái, như để xoá tan những áng mây đen trong đầu, Vịnh nói với ông Nghi :
- Hay là chúng ta ăn một ít bánh chưng đi rồi tiếp tục câu chuyện.
- Cậu cứ ăn đi, tôi không đói, tôi vừa mới ăn lúc nãy. (Ông Nghi đổi cách xưng hô, và gọi Vịnh bằng cậu vì ông chợt thấy Vịnh trẻ hơn ông ta nhiều ).
- Tôi cũng vậy, bụng còn no lắm. Hay chúng ta cứ tiếp tục câu chuyện đi. Khi nào đói thì ăn.
Ông Nghi trầm ngâm một lát, rồi với giọng trầm trầm, ông kể tiếp :
- Vào mùa đông năm ngoái, tôi có một người bạn tên là Tần. Anh ta về thành phố, nơi tôi đang sống để nhận một việc làm. Anh ta là bạn học của tôi trước kia, khi chúng tôi còn ở Việt Nam. Thấy tình cảnh của anh hơi chật vật, tôi đã mời anh ta về tạm trú tại nhà tôi, để chờ cho công việc ổn định, sẽ tìm nhà sau...
Khi mới đem người bạn về cho ở nhờ. Vợ tôi có vẻ không bằng lòng, nên tôi phải trấn an nàng: "Nhà mình có dư phòng, vả lại, anh ta chỉ ở nhờ độ vài tuần thôi, ổn định công việc, anh ta sẽ thuê nhà khác ngay". Vì nể tôi, vợ tôi đành phải nghe theo.
Lúc đó, tôi rất hăng hái làm việc. Vì thương vợ, thương con, khi nào tôi cũng làm hai job, cốt để có đủ tiền cho vợ con tiêu xài. Vợ ở nhà chỉ có việc trông con và lo cơm nước cho chồng, không cần phải làm lụng gì cả. Tôi quan niệm một gia đình hạnh phúc phải như thế đó...
Bẵng đi một thời gian dài. Bạn tôi vẫn còn ở trọ nhà tôi như một lẽ đương nhiên. Tôi không thắc mắc, mà vợ tôi cũng không thấy than phiền điều gì. Còn tôi thì cứ túi bụi với công việc, mỗi ngày làm việc mười sáu tiếng đồng hồ. Một ngày dài của tôi chỉ có đi làm, ăn, rồi đi ngủ. ngoài ra tôi không để ý đến điều gì khác...
Cho đến khi người bạn của tôi xin ra ở riêng, thì cũng là lúc tôi nhận ra vợ tôi có mập hơn lúc trước, và bụng nàng cũng lớn ra trông thấy... Nàng đã có mang! Một tin sét đánh ngang tai. Tôi không tin ở mắt mình, tôi không tin ở tai mình, nhưng sự thực vẫn là sự thực.
Vịnh nóng nảy, ngắt ngang câu chuyện:
- Tôi hiểu anh muốn nói gì rồi. Nhưng làm sao anh có thể biết được đứa con đó thuộc về ai. Anh là chồng của bà ta kia mà?
Ông Nghi nhắp một ngụm nước trà rồi nói :
- Cậu Vịnh à! Hay chúng ta ăn bánh chưng đi. Ăn xong rồi tôi sẽ cho cậu rõ, nhờ vào đâu, mà tôi biết đứa con đó không phải của tôi.
Vịnh nói, giọng sốt ruột:
- Anh cứ nói đi trong khi tôi cắt bánh.
Vịnh dùng dao cắt chiếc bánh chưng ra thành nhiều miếng nhỏ. Trong khi đó, với một giọng đều đều, ông Nghi nói :
- Có gì đâu mà khó đoán cậu. Tôi với nhà tôi, sau khi sanh đứa con đầu lòng. Tôi thì bận bịu làm hai job. Phần vì quá mệt mỏi, phần vì thương vợ, muốn kiêng một vài năm cho đứa nhỏ lớn lên một chút đặng vợ tôi nuôi con cho đỡ vất vả. Bởi thế chúng tôi đâu có gần nhau. Rồi thình lình thấy bà ấy mập ra. Cậu nghĩ...
Bánh chưng đã cắt xong. Vịnh nói như cái máy:
- Ăn bánh chưng đã, anh.
Miệng nói ăn nhưng tay chàng vẫn không buông nổi con dao cắt bánh. Những ngón tay không chỉ nắm mà là đang bấu chặt cán dao. Vịnh chợt thấy cánh chàng tê cứng. Chàng sực nhớ đến tấm ảnh của vợ, mà chàng vừa mới nhận được. Hình như nàng trông cũng có vẻ... mập ra.
Bình Minh

1686

Thật thà

Trong một vụ cướp, nạn nhân chống đối dữ dội với hung thủ đến nỗi cả hai cùng ngất xỉu.

Tên cướp tỉnh dậy trước, moi túi nạn nhân chỉ tìm thấy vài đô la. Lúc nạn nhân tỉnh lại, tên cướp giận dữ nói:

- Đồ con lừa, có ngần ấy tiền cũng bày đặt chống cự.

- Vì tôi cứ tưởng ông định cướp một ngàn đô la tôi giấu trong chiếc vớ!

894

Chuyện Hóa Thân Của Bích Thảo

     Thuở ấy khi vừa bước vào Thiên Đường, Bích Thảo đến đứng trước một cây kỳ lạ, cây vừa là đàn ông vừa là đàn bà. Bích Thảo cúi chào cây một cách kính cẩn và hỏi : "Chào cây, cây có phải là cây của sự sống không?" Nhưng khi có con rắn muốn thay cây trả lời cho chàng thì Bích Thảo quay lưng bỏ đi.

      Chàng tập trung thị giác để nhìn, mọi thứ ở trên Thiên Đường đều làm cho chàng thích thú. Chàng cảm thấy rõ mình đang ở chốn quê hương, đang ở nơi cội nguồn cuộc sống.

      Chàng tiếp tục đi và lại gặp một cây kỳ dị khác, cây này vừa là mặt trời vừa là mặt trăng. Bích Thảo hỏi : "Này cây ơi, cây có phải là cây của sự sống không ?"

      Bên phía cây mặt trời gật gật cái đầu và cười toét miệng còn bên phía mặt trăng thì gật nhẹ đầu và nhoẻn miệng cười mủm mỉm.

      Những bông hoa tuyệt diệu nhất chớp mắt nhìn chàng với nhiều màu sắc và ánh sáng khác nhau, với nhiều đôi mắt long lanh và nhiều vẻ mặt khác nhau. Có những khóm cây gật đầu và cười toe toét. Vài cây khác chỉ gật đầu và cười chúm chím. Có những cây khác thì chẳng gật đầu mà cũng chẳng mỉm cười. Chúng đứng yên mê mẩn, chúng đắm mình suy ngẫm như say như đuối đẩn trong suối hương nồng, hoa hương quyện lẫn.

      Một đóa hoa cất tiếng ca bài Tím nhạt, đóa khác hát bài ru con Xanh thẫm. Một đóa hoa trong đám hoa có đôi mắt to màu xanh da trời, còn một đóa hoa khác có khuôn mặt làm cho Bích Thảo nhớ đến mối tình đầu tiên của chàng. Có đóa hoa thơm mùi hương của khu vườn thời thơ ấu, hương thơm ngọt ngào của hoa thoảng nhẹ như giọng nói của mẹ chàng. Còn đóa hoa khác tươi cười chào chàng và thè cái lưỡi đỏ uốn cong đến gần chàng. Chàng đưa lưỡi chạm vào hoa, cảm nghe hương vị nồng nàn man dại như nhựa cây, như mật ong và như nụ hôn của một người đàn bà. Bích Thảo đứng giữa ngàn hoa, lòng tràn ngập những ước ao và những niềm vui mong manh. Ngân nga như tiếng chuông reo, tim chàng đập liên thanh trái tim nóng bỏng, trái tim cuồng vọng những ham muốn vô tri và linh cảm huyền hoặc.

      Bích Thảo tiếp tục nhìn ngắm Thiên Đường chàng bỗng thấy một con chim đang đậu trong vùng cỏ dại, con chim lấp lánh muôn màu muôn sắc, hầu như tất cả các màu sắc ở trên thế gian chim đều chiếm hết. Chàng hỏi con chim mỹ miều muôn sắc : "Này chim, vậy hạnh phúc ở đâu vậy hỡi chim ?"

      "Hạnh phúc hả ?," con chim mỹ miều nói và cười bằng cái mỏ vàng của nó, "này bạn ơi, hạnh phúc ở khắp mọi nơi, ở núi rừng, ở đồng bằng thung lũng, ở hoa bướm, ở trong pha lê."

      Vừa mới buông lời con chim hớn hở rũ lông, rụt cổ nhịp đuôi, há mỏ cười một lần nữa rồi lại đứng bất động lặng yên trong đám cỏ. Và này hãy xem ! Thoáng chốc con chim đã hóa ra một đóa hoa sặc sỡ, lông chim là những ngọn lá, móng chim là rễ cây. Trong vẻ lóng lánh muôn màu, giữa lúc nhảy nhót múa may con chim lại biến mình thành một cái cây. Bích Thảo trố mắt kinh ngạc trong lúc chứng kiến trò ảo thuật kỳ diệu này.

      Ngay sau đó "đóa hoa chim" rung động những ngọn lá và những giây bụi phấn của hoa thế là lại thấy chim biến thành đóa hoa, không còn rễ cây, đóa hoa chuyển mình nhẹ nhàng từ từ cất bổng mình lên cao, rồi bỗng hóa ra một con bươm bướm sáng ngời, lượn mình trên khôn nhẹ bổng nhẹ bông như không có trọng lượng, hoa bấy giờ toàn thân là ánh sáng, vẻ hoa là hào quang. Bích Thảo ngây người càng mở lớn đôi mắt kinh ngạc.

      Con bươm bướm mới, con bướm hoa chim sặc sỡ, hớn hở, quang diệu như gương, nhởn nhơ lượn quanh chàng Bích Thảo sững sờ, lấp la lấp lánh trong ánh mặt trời, bướm bay bay lượn lượn rồi từ từ hạ mình xuống đất nhẹ nhàng như một nắm tơ, đậu sát vào chân Bích Thảo, bướm thở nhẹ nhàng, rung nhẹ thân mình với đôi cánh lóng lánh và khoảnh khắc bướm lại hóa thành một viên pha lê muôn màu, ở một góc pha lê lóe ra một tia sáng đỏ hồng.

      Viên pha lê đỏ chiếu lấp lánh tuyệt vời trong đám cỏ và bụi cây, sáng rõ dòn dã như tiếng chuông ngân ngày hội. Nhưng rồi hình như có tiếng gọi về của quê hương viên ngọc đó là lòng trái đất cho nên viên ngọc từ từ thu bé lại và sắp sửa lịm dần vào lòng đất...

      Trong lúc chứng kiến cảnh này trong lòng Bích Thảo bỗng nổi lên một ham muốn dữ dội, chàng vội vàng nhặt nhanh viên ngọc lên trước khi ngọc sắp tan biến vào lòng đất.

      Bích Thảo ngây người ngắm nhìn ánh sáng huyền hoặc của viên ngọc trong tay.

      Ánh hào quang như tỏa ra cho Bích Thảo một linh cảm về niềm hạnh phúc toàn diện trong tâm khảm.

      Trong lúc ấy bỗng nhiên con rắn trườn đến quấn mình vào một nhánh cây khô, rắn ghé đầu rít vào tai chàng : "Viên ngọc này có thể biến mày thành điều gì mà mày muốn Bích Thảo ạ. Hãy nói nhanh cho viên ngọc biết điều ước của mày trước khi ngọc thu lại, kẻo chậm mất !"

      Bích Thảo giật mình, chàng sợ đánh lỡ mất hạnh phúc vội vàng nói nhanh ước muốn của mình, lập tức chàng liền biến thành một cái cây. Bởi vì đã từ lâu chàng mơ ước mình được làm một cái cây, bởi lẽ cây đối với chàng là sự bình an, là nhựa sống, là niềm vinh dự.

      Như vậy Bích Thảo hóa thân thành một cây xanh.

      Chàng đâm rễ vào lòng đất, lớn nhanh và vươn mình lên cao. Lá và cành mọc ra từ tứ chi của chàng. Chàng rất tự mãn về sức lớn của mình, với những rễ cây khát nhựa chàng đâm mình hút sâu vào lòng đất, chàng phất cao thân trong tầng xanh với cành lá của mình. Những con bọ rầy bắt đầu tìm đến cư ngụ nơi thân cây. Thỏ và nhím đến tá túc ở gốc cây, còn chim thì đến làm tổ ở cành cây.

      Cây "Bích Thảo" rất đỗi hạnh phúc và không màng đến năm tháng trôi qua. Đã có nhiều năm qua đi trước khi chàng nhận ra rằng thật sự hạnh phúc của chàng không được hoàn toàn. Phải tốn một khoảng thời gian chàng mới học được cách nhìn với "con mắt cây." Cho đến khi chàng đạt được cách nhìn này thì chàng đâm ra buồn rầu.

      Chàng nhìn thấy được rằng ở trên Thiên Đường quanh chàng mọi vật thường đổi kiếp thay thân, rằng mọi vật đều nằm trong giòng luân lưu ảo thuật của sự hóa thân vĩnh cửu. Chàng thấy những bông hoa biến thành châu ngọc hay hóa thành những con chim líu lo đầy ánh sáng bay vụt đi. Chàng thấy bên cạnh mình có nhiều cây bỗng biến mất, có cây tan ra thành nguồn suối, có cây thành cá sấu, có cây lại bơi lội như loại cá nhởn nhơ mát mẻ, đầy khoái lạc và cảm quan vui thú, với những hình dạng mới mẻ, chúng bắt đầu những trò chơi khác lạ. Những chú voi đổi áo của mình với các tảng đá núi, những chàng hươu cao cổ đổi hình dạng của mình với các bông hoa. Chỉ riêng chàng cây Bích Thảo thì vẫn giữ nguyên là cái cây, chàng không thể biến đổi ra cái gì khác nữa.

      Từ khi nhận biết được điều này, hạnh phúc của Bích Thảo biến mất đi, chàng bắt đầu trở nên già cỗi, chàng bắt đầu có dáng điệu mệt mỏi nghiêm nghị và lo âu. Điều này người ta thường thấy được hằng ngày ở các loài ngựa, loài chim, loài người. Những sinh vật thường trở nên già nua nếu chúng không có được năng khiếu hóa thân thì với thời gian chúng sẽ rơi vào sự buồn nản và lo âu xao xuyến và cứ thế mà mọi vẻ đẹp dần dần biến mất.

      Cái cây Bích Thảo cứ đứng yên như thế ở Thiên Đường...

      Cho đến một ngày nọ có một người con gái trẻ đi đâu lạc vào chốn Thiên Đường, cô gái có một mái tóc vàng óng ả, cô mặc một chiếc áo xanh màu thiên thanh. Cô bước đi thảnh thơi trong chốn bồng lai, nhởn nhơ dưới các cây xanh, cô vừa hát vừa nhảy múa và trong đầu cô chưa bao giờ nghĩ đến việc ước mong có biệt tài hóa thân.

      Nhiều chú khỉ khôn ngoan mỉm cười nhìn theo cô, các khóm cây vuốt ve cô bằng cành cây, các cây khác ném tặng cô một búp hoa, một hạt dẻ, một trái táo nhưng cô không để ý đến, cứ thảnh thơi đi, hát và nhảy múa.

      Khi cây Bích Thảo thấy được cô gái, chàng liền cảm nghe trong tim một nỗi nhớ nhung mông mênh chảy dội về, một thứ nhớ như một lời kêu gọi hạnh phúc chưa bao giờ có được. Đồng thời một ý nghĩ thầm kín choáng ngập tâm hồn chàng, chàng cảm nghe như chính giòng máu của mình lên tiếng gọi : Bích Thảo, hãy suy nghĩ kỹ đi. Trong giờ phút này hãy nhớ lại cả cuộc đời mình, nếu không sẽ muộn mất thôi, và không bao giờ, không bao giờ nữa mày sẽ gặp được hạnh phúc.

      Bích Thảo tuân theo tiếng gọi của con tim, chàng đứng nhớ về tất cả nguồn cội của mình, nhớ những năm làm người, nhớ lúc nhập vào Thiên Đường và nhất là nhớ đến giây phút xa kia, trước khi chàng biến thành cái cây, giây phút chàng cầm trong tay viên ngọc nhiệm màu ấy. Nhớ đến thuở ấy, khi mà mọi sự hóa thân đối với chàng còn mở ngỏ, cái thuở mà cuộc sống như chưa bao giờ nóng bỏng đến như thế. Chàng nhớ lại con chim ngày ấy đã cười vang, nhớ cái cây kỳ lạ vừa là mặt trời vừa là mặt trăng. Trong thoáng chốc linh tính cho chàng biết rằng thuở ấy chàng đã bỏ (mất) một điều gì đó, rằng lời khuyên của con rắn đã không là lời khuyên tốt lành.

      Giữa lúc đang đi, cô gái tóc vàng chợt nghe trong đám lá của cây Bích Thảo có tiếng rì rào như một lời kêu nho nhỏ cô ta ngẩng đầu nhìn lên, tim cô bỗng nhói lên một niềm cảm xúc, từ đáy lòng cô nghe rạo rực những tưởng tượng mới mẻ, một ước muốn khác thường, những mộng mơ chưa bao giờ có ở trong tâm. Như bị cuốn hút bởi một sức mạnh lạ lùng cô đi đến ngồi dưới cây, cô nhìn cây Bích Thảo và thấy cây có vẻ cô đơn, lẻ loi và buồn bã, nhưng lại có một vẻ gì đẹp đẽ dễ rung cảm và cao quý trong nỗi buồn câm lặng của cây. Tiếng ca thỏ thẻ dịu dàng của cây vẳng lên làm cho cô ngây ngất tâm hồn. Cô gái tựa mình vào thân cây xù xì cảm nghe cây rùng mình thâm sâu và nghe trái tim mình như đang cảm nhận nỗi giao động của cây. Tim cô nhói đau một nỗi lạ lùng, trên bầu trời linh hồn cô những đám mây như vụt bay cao và không khóc mà nước mắt trĩu nặng bờ mi. Có chuyện gì thế này ? Có thể đau đớn đến thế này sao ? Tại sao con tim chỉ chờ phá tan lồng ngực để chảy tràn ra, tan biến đến Người, vào tận trong người, con Người cô đơn đẹp đẽ kia ?

      Cây người Bích Thảo run lên như cảm thông được nỗi lòng người con gái, thân cây rung động đến tận gốc rễ rồi dồn hết tất cả sức sống của mình cây hướng về phía người con gái trẻ với tất cả ước muốn nóng bỏng được tan hòa với nàng. Cây nghĩ : Chà, ta đã bị con rắn độc đánh lừa để tự đưa mình vĩnh viễn thành một cây cô đơn. Ôi ta đã mù quáng biết bao ! Ôi ta đã điên rồ biết bao ! Ta đã không có một tri thức nào cả sao ? Tại sao sự bí mật của cuộc sống đối với ta lại xa lạ đến thế kia ư ? Không, không, thuở ấy ta đã linh cảm đến điều ấy rồi. Chà bây giờ chàng nhớ đến cái cây vừa là đàn bà vừa là đàn ông (mà con rắn không cho cây trả lời) với nỗi buồn rầu và nỗi giác ngộ sâu xa.

      Giữa lúc ấy có một con chim bay đến, con chim xanh lục đỏ điều, con chim mỹ miều, con chim anh điểu, con chim vàng anh bay lượn thanh thanh. Cô gái nhìn chim bay quanh, nhìn thấy từ mỏ chim nhả ra một vật gì rơi xuống cỏ, vật ấy long lanh màu đỏ như máu đỏ, như lửa hồng, nó rơi xuống đám cỏ dại màu xanh chiếu sáng để cho cỏ ngời ánh hào quang, rất quen thuộc như thuở ấy ánh xuân xanh. Màu đỏ của nó chiếu sáng rộn rã tưng bừng đến nỗi cô gái phải cúi mình xuống nhặt cái màu đỏ ấy lên. Thì thấy đó là một viên ngọc pha lê, một viên ngọc muôn màu muôn vẻ, ở đâu có ngọc ở đấy không bao giờ có bóng tối.

      Lúc cô gái cầm viên ngọc kỳ diệu trong bàn tay trắng nõn nà của cô thì lập tức điều ước của Bích Thảo liền thành sự thực, điều ước mà tim chàng bấy lâu nay đang ấp ủ. Liền ngay cô gái đẹp bỗng nhiên thấy người lảo đảo, cô ngã xuống hóa thân dính liền với cây Bích Thảo làm một, từ thân cây một cành cây non chồi lên non trẻ, vươn lên cao vút và đầy sức lực.

      Đến giờ phút này, mọi sự việc đều trở thành toàn thiện. Bấy giờ thế giới mới được an bài và chỉ trong khoảnh khắc này, Thiên Đường mới thực sự được tìm thấy, bây giờ Thiên Đường mới thực sự là Thiên Đường. Bích Thảo không còn là cái cây ưu tư già cỗi nữa, bây giờ chàng cất cao tiếng hát : "Bích Thảo vui ! Thành Thảo vui !"

      Chàng đã hóa kiếp. Lần này chàng đã đạt được sự hóa thân đúng đắn và trường cửu, bởi vì chàng đã từ cái một nửa chuyển sang cái toàn thể cho nên chàng có biệt tài (biến) đổi (thân) xác từng giờ từng phút thành bất cứ cái gì chàng muốn. Giòng luân lưu (hồi) huyền diệu của sự trở thành (vô thường) tuôn chảy không ngừng trong huyết mạch của chàng vĩnh viễn chàng có thể tham dự vào sự sáng tạo chớm nở trong từng phút từng giây.

      Chàng thở thành nai, trở thành cá, trở thành người và trở thành rắn, thành mây bay, thành chim. Nhưng trong mỗi hình hài chàng vẫn là toàn thể, vẫn là "một đôi," vẫn mang trong mình Mặt trời và Mặt trăng, Đàn ông và Đàn bà.

      Như một con sông "sinh đôi" chàng chảy mê mải qua các núi rừng đồng ruộng.

      Và lấp lánh trên nền trời chàng sáng ánh sáng của "ngôi sao đôi."

608

Mẹo quan

Một ông quan vừa đến nhậm chức, liền bảo hiệu vàng đem dến cho ngài. Chủ hiệu muốn mua chuộc quan để sau này có việc gì quan che chở cho, mới bẩm:

- Vàng, một lượng thực giá sáu chục đồng, nhưng quan lớn thì trả một nửa cũng được.

Quan cầm hai lạng vàng xem, rồi ung dung bỏ một lạng vào tú. Chủ hiệu tưởng quan chỉ mua có một lạng, còn lạng kia trả lại, nên khi quan đi vào tư thất, bỏ vàng vào tủ, anh ta vẫn đứng đợi quan trả tiền. Hồi lâu, quan đi ra, nói:

- Mua bán xong rồi, anh về được rồi đấy!

Chủ hiệu vàng đáp:

- Con chờ quan trả tiền cho con.

Quan bảo:

- Tiền đã trả rồi, còn đòi gì nữa?

Chủ hiệu vàng đáp:

- Hai lạng, quan trả lại một lạng, lấy một lạng.

Quan nổi giận mắng:

- Nhà ngươi lạ thật! Nhà người bảo ta trả một nửa cũng được. Ta mua hai lạng, nhưng chỉ lấy một, chẳng phải đã trả một nửa là gì?

2527

Triệu phú nghỉ mát

Tại một khách sạn sang trọng nhất ở Florida, người ta đang dỡ hành lý của ông triệu phú mới tới. Thấy toàn giày trượt tuyết, xe trượt và nhiều dụng cụ chơi thể thao mùa đông khác, chủ khách sạn ngạc nhiên hỏi:
- Ngài mang những thứ này đến đây làm gì? Ở đây tuyết có rơi bao giờ đâu?
- Xin đừng lo, tuyết sẽ đến trong container sau!
2231

Tưởng vợ hôn

Trên đường về nhà sau bữa tiệc mừng năm mới, một anh chàng say mèm ngã xuống vũng nước.


Có con chó ở đâu chạy đến liếm mặt anh ta.

- Thôi mà, em yêu! - Anh ta van nài - Anh xin em, đừng hôn anh nữa, anh hứa sẽ không uống rượu nữa đâu...
1585

Em Không Giận Nó

 Có anh chồng rất thương yêu vợ, nhưng tính tình lại cục cằn thô lỗ, việc gì trái ý là y như rằng mắng chửi, thậm chí đôi lần còn đánh cả vợ nữa.

    Một hôm, ban ngày hai vợ chồng cáu gắt nhau rồi dẫn tới xô xát.  Ban đêm, vợ giận nằm quay lưng lại với chồng.  Anh chồng lúc này nguôi cơn giận và bắt đầu làm lành.

    Ðầu tiên anh đưa chân gác lên hông vợ.  Chị vợ hất chân xuống và nói:

    - Không cho gác, chân này ban ngày đá người ta còn gác nỗi gì?

    - Anh chồng bỏ chân xuống và lại tiếp tục làm lành bằng cách choàng ôm lấy lưng vợ.  Chị vợ lại gỡ tay ra nói tiếp:

    - Ứ cho  ôm, tay này ban ngày định đánh người ta còn ôm iếc nỗi gì?

    Anh chồng không ôm vợ nữa nhưng cố nằm sát và hôn vào cổ vợ.  Anh lại bị vợ đẩy ra và nói:

    - Ứ ừ!  Không cho hôn đâu, cái mồm này ban ngày mắng người ta còn gì.

    Anh chồng đành nằm im.  Một lúc sau, chợt nghĩ ra rồi bật hỏi:

    - Cái gì của anh ban ngày nó không đúng vào người em thì em không giận nó chứ gì?

294

Đồng Vợ, Đồng Chồng

Trong một phiên toà xử "Thuận tình ly hôn". Vị chánh án hỏi:

Nguyên nhân gì khiến anh chị đồng ý ký tên vào đơn xin thuận tình ly hôn?

Người chồng:

Dạ thưa quý toà. Có lần đang ngủ chung với nhau, bỗng cô ấy giật mình la hoảng: "Chết rồi, chồng em về" ạ!

Người vợ:

Dạ khi em la hoảng như vậy thì anh ấy giựt mình tỉnh giấc vội vàng chui xuống gầm giường trốn ạ!
2849