Vết Lăn

Ba mươi năm trước, bà Lan yêu một chàng bác sĩ mới ra trường. Chàng bác sĩ đó, theo lời bà kể, cũng yêu bà tha thiết lắm. Tha thiết đến mức nào thì không rõ; chỉ thấy, trong khi kể lại chuyện xưa, cái men tình cổ đại đó hãy còn ngụt cháy đến bây giờ.

Ấy vậy mà bà không lấy chàng bác sĩ đó mà lại lấy một chàng sĩ quan để rồi sinh ra hai chị em Hồng và Kiệt. Tên Hồng có lẽ là do chồng bà đặt, còn tên Kiệt thì hẳn nhiên là do chính bà đặt rồi, vì chàng bác sĩ ngày xưa cũng mang cái tên hào kiệt đó.

Cuộc hôn nhân của bà và chàng sĩ quan không phải là một cuộc hôn nhân hạnh phúc, tuy nhiên, cũng êm thắm. Êm thắm là do bà biết ngậm ngùi chịu đựng và một phần cũng vì có cái gọi là nghĩa keo sơn khi đã sống với nhau một thời gian dài và đẻ ra mấy mụn con. Bà từng nói với Hồng rằng:

"Tao có yêu ba mày đâu! Chỉ vì bà ngoại mày bắt tao lấy ổng thì tao lấy."

Lấy làm lạ, Hồng hỏi:

"Mình có thể chung sống với một người mà mình không yêu sao mẹ? Vậy làm sao có hạnh phúc?"

"Hạnh phúc nỗi gì! Nhưng... rồi cũng quen, còn hơn là cãi lời cha mẹ để mang tiếng bất hiếu với đời."

Hồng im lặng nhưng trong lòng nàng ấm ức lắm. Nếp suy nghĩ của tổ tiên, ông bà, cha mẹ nàng có một cái gì phi lý, khó chịu, được truyền đi từ đời này sang đời sau bằng vết lăn của một khối vuông có góc cạnh, chỉ tạo nên những niềm đau ê ẩm.

Đó là cảm nghĩ thoáng qua của Hồng hai năm về trước khi nàng còn học trung học. Thuở ấy, Hồng chỉ biết vâng lời cha mẹ, chú tâm học hành và trái tim trong trắng của nàng chưa biết trao nhịp cho ai. Bây giờ thì khác rồi. Không chờ khí xuân ấm áp, hạt mầm yêu thương trong nàng cũng đâm chồi, vào giữa thu, khi những chiếc lá vàng hối hả về cội. Và hạt mầm đó sớm kết thành những nụ hoa rực rỡ khi tiết trời sang đông, giữa lúc vạn vật tắm mình trong mưa tuyết và những cơn mưa, cơn gió lạnh buốt thịt da. Tình yêu đến với nàng vào tuổi hai mươi, có hơi muộn so với chúng bạn, nhưng nó hiện hữu như một kết quả trọn vẹn và hoàn mãn nhất. Nàng đã yêu. Người yêu của nàng là một nhà văn trẻ.

Chàng lớn hơn nàng đến chín tuổi, kiêu ngạo nhưng hiền lành, ít nói. Tâm hồn chàng mở ra trên đôi mắt, trên môi cười một cõi mênh mông khoáng đạt mà Hồng không sao tìm thấy từ những chàng trai cùng lớp, cùng trường.

Không dám thổ lộ với mẹ, nàng chỉ ướm lời hỏi thử:

"Mẹ à, nếu chồng mà lớn hơn vợ chín tuổi hay hơn nữa thì... coi có được không hở mẹ?"

Bà Lan nói ngay:

"Chỉ có con gái khôn mới chọn chồng lớn tuổi vì chồng lớn tuổi thì thường cưng chiều vợ."

Nàng đẹp lòng lắm nhưng vẫn giữ nét mặt thản nhiên. Đúng, mẹ nói đúng, vì chàng cưng chiều nàng hết chỗ nói.

Bỗng bà Lan giật mình hỏi:

"Nè, bộ con có bạn trai rồi sao?"

"Đâu có. Con chỉ hỏi vậy thôi."

Bà Lan có vẻ ngờ ngợ không tin nhưng vì chưa thấy dấu hiệu gì rõ rệt nên không vội kết luận. Dù vậy bà vẫn nhắc nhở con:

"Làm gì thì làm con vẫn phải tuyệt đối lo học, không được dính đến chuyện trai gái, nghe chưa? Khi nào học thành tài rồi hãy tính."

"Thành tài? Ý mẹ nói học xong đại học hả mẹ?"

"Sao? Đại học mà thấm tháp gì! Mẹ nói là học xong bằng bác sĩ kia."

"Dạ, bằng bác sĩ. Nhưng... đến lúc đó thì con cũng già sồn rồi đó mẹ!"

"Sợ gì chuyện đó chứ! Đẹp như con, lại có cấp bằng cao, lo chi chẳng có hàng tá thằng xếp hàng hỏi cưới."

"Vậy thì khi thành tài rồi con muốn chọn ai tùy ý con phải không mẹ?"

"Ừ thì tùy ý con. Nhưng dĩ nhiên là con phải lấy chồng bác sĩ rồi. Mình là bác sĩ thì chỉ có bác sĩ mới xứng với mình thôi."

"Nhưng nếu chẳng có ông bác sĩ nào đáng yêu thì sao?"

"Hứ, bác sĩ mà không đáng yêu? Nói vậy mà nói được! Bằng cấp như vậy, danh giá như vậy, tiền bạc sung túc như vậy, sự nghiệp vững chắc như vậy, có chỗ nào chê được mà nói là không đáng yêu?"

"Nói như mẹ hóa ra mình yêu cái bằng cấp và sự nghiệp của ông bác sĩ chứ có phải mình yêu ổng đâu?"

"Nhưng kèm theo đó họ cũng là người có học thức, cứu nhân độ thế... Con có thể tìm ra được hạng người nào cao cả hơn không?"

"Con không biết. Nhưng con nghĩ..."

"Nghĩ gì? Mày có bồ rồi phải không? Mà thằng bồ mày không phải là bác sĩ, phải không?"

"Không, con không có ai hết. Nhưng con nói trước với mẹ là con không thể nào sống với một người mà con không yêu."

"Hỗn láo! Mày dám cãi lời tao à!"

"Nếu mọi thứ con đều nghe lời mẹ thì mẹ sẽ vui lòng nhưng chưa chắc là con hạnh phúc. Mẹ nghe lời bà ngoại đó, mẹ có hạnh phúc đâu! Chính mẹ nói với con như vậy mà!"

"Thì bởi..." bà Lan giận run người.

"Thì bởi cái gì, con không hiểu ý mẹ," Hồng lắc đầu.

"Thì bởi tao lầm lỡ nên tao không muốn mày đi theo vết chân của tao."

"Tức là yêu ai thì lấy người đó chứ không bắt buộc phải lấy chồng theo ý cha mẹ, phải không mẹ?"

"Không phải. Ý tao... Trời ơi, con cái gì mà ngu quá vậy trời... ý tao nói nếu tao nhất định lấy chồng bác sĩ thì tao đã hạnh phúc rồi."

"Mẹ hạnh phúc vì mẹ được sống với bác Kiệt là người mẹ yêu chứ đâu phải vì bác Kiệt là bác sĩ."

"Tức quá đi thôi! Bác sĩ Kiệt là bác sĩ Kiệt, không có ông Kiệt ở ngoài ông bác sĩ, cũng không có ông bác sĩ ở ngoài ông Kiệt, hiểu không? Nhưng sao mày cố tình nói ngược lại ý tao vậy, có phải mày có bồ rồi không? Mày có biết cãi lời cha mẹ là mang tội bất hiếu không? Dẹp hết đi nghen. Liệu mà lo học. Tao không chấp nhận bất cứ thằng nào chàng ràng theo mày cho đến khi mày lấy xong bằng bác sĩ."

"Và lấy chồng bác sĩ?"

"Tất nhiên. Bộ mày không muốn làm vui lòng cha mẹ sao?"

Tức quá, Hồng im lặng lui về phòng. Lấy chồng bác sĩ mới có hạnh phúc! Cãi lời cha mẹ là bất hiếu! Những quan niệm đó làm Hồng điên đầu. Nàng thấy rằng thực ra các cô cậu đang theo học Y khoa như nàng cũng đâu có lý tưởng cao cả gì. Khi học, họ đâu có ý niệm rằng lúc trở thành bác sĩ họ sẽ cứu vớt bệnh nhân, giúp người nghèo khổ, làm việc từ thiện, chữa bệnh miễn phí... Họ chỉ có mỗi một khát vọng là tìm được một chân đứng vững chắc trong xã hội bằng cái nghề vừa danh giá vừa hái ra tiền mà không nghề nào sánh nổi. Khởi đi từ một tiền đề như thế, thực chẳng có gì gọi là cao cả. Hẳn nhiên không phải mọi ông bác sĩ đều cùng một khuôn, nhưng hầu hết những sinh viên Y khoa mà nàng quen biết đều như vậy cả. Họ chỉ ham cái bằng bác sĩ chứ không hề ham cứu nhân độ thế như mẹ nàng nói. Chính nàng, nàng muốn học Luật thì cha mẹ nàng lại bắt buộc phải theo đuổi Y khoa. Miễn cưỡng học Y để làm vui lòng cha mẹ, vậy thì lúc thành b1837